BISHKEK – Rossiyaning yirik energetika kompaniyasi “Gazprom” Bishkekda bepul taʼlim beradigan zamonaviy oʻrta maktabni qurishga vaʼda berganida, mahalliy aholi juda mamnun boʻlgan edi.
Endi esa ular gʻazabda, sababi kompaniya maktabda oʻqish uchun faqat badavlat oilalar toʻlay oladigan narxlarni belgilamoqda. Mahalliy aholi bu holatni “jamiyatga qarshi qalloblik” deb baholagan.
Maktabning tarixi 2013-yilda boshlangan boʻlib, oʻshanda “Gazprom” Qirgʻizistonda tabiiy gaz yetkazib beruvchi eng yirik kompaniya – “Qirgʻizgaz”ning 100 foiz aktsiyalarini xarid qilgandi.
Ramziy 1 dollar evaziga amalga oshirilgan bitim shartlariga koʻra, “Gazprom” besh yil davomida Qirgʻizistonning gaz infratuzilmasini modernizatsiya qilish va tiklash bilan shugʻullanishi kerak edi. Bundan tashqari, Rossiyaning gaz sohasidagi giganti Qirgʻizistonda sport inshootlari va maktablar barpo etish majburiyatini olgan.
“Gazprom” Qirgʻiziston poytaxti Bishkekda oʻrta taʼlim maktabi barpo etdi. “Gazprom” rahbari Aleksey Miller maktabda 33 ta zamonaviy oʻquv xonasi, kompyuter xonalari, mulьtimedia kutubxonasi, laboratoriya va auditoriya, 350 oʻrinli oshxona, ikkita sport zali va ikkita yopiq suzish havzasi, shuningdek, ochiq sport maydonchalari boʻlishini aytgan.
Miller 2017-yil avgustda Qirgʻizistonning oʻsha vaqtdagi prezidenti Almazbek Atambayev bilan boʻlajak bino poydevoriga tamal toshi qoʻyar ekan, “maktab xalqaro miqyosdagi amaliyotning eng yaxshi namunasi boʻlib, uning qurilishi Qirgʻizistondagi yosh avlodning har tomonlama rivoji uchun jiddiy turtki beradi”, deb aytgan edi.
Bishkek shahar hokimligi ham “asr loyihasi”ga oʻz hissasini qoʻshdi – maktab uchun 3,5 gektar yer ajratib, unga olib boradigan asfalьt qoplamali yoʻl qurdi.
Bu ishlar uchun hokimiyatdan qancha mablagʻ ajratilgani oshkor etilmagan.
Boylar uchun moʻljallangan maktab
Biroq, shu yil yoz oyi boshlarida qurib bitkazilganidan soʻng, maktabning bepul emasligi maʼlum boʻldi.
“Gazprom” tarafidan taklif etilgan taʼlim narxi oyiga 22 ming qirgʻiz soʻmini (315 AQSH dollari) tashkil etgan. Bu haqda 24.kg nashri iyun oyida Bakulya Jalilova ismli Facebook foydalanuvchisiga asoslanib xabar qildi.
Bu xabar maktabning qurib bitkazilishini kutayotgan mahalliy aholini esankiratib qoʻygan. Rasmiy statistikaga koʻra, 2018-yilda Qirgʻizistonda oʻrtacha oylik maoshi 235 AQSH dollarini (16415 qirgʻiz soʻmi) tashkil etdi.
“Lolu hayronman. Sentyabrda birinchi sinfga chiqadigan oʻgʻlimni qayerga olib boraman endi?” deydi maktab joylashgan “Asanboy” mikrorayonida yashovchi Tilek Surabaldiyev.
Maktab yaqinidagi hududda istiqomat qiluvchi Saykal Abdirazayeva ham Karvonsaroy bilan suhbatda har kuni farzandini avtobusda shahar markaziga olib borishga majbur ekanini aytgan.
2017-yilda Atambayev va Miller maktab qurilishini boshlab berishganida mahalliy aholining boshi osmonga yetgan edi, deb eslaydi u.
“Lekin, endi maʼlum boʻlishicha, maktab boylar uchun qurilgan ekan. Bu kabi hashamatli maktabga borish uchun bizda buncha pul yoʻq”, deydi Abdirazayeva Karvonsaroy bidan suhbatda.
“Farzandim oʻqiy olmasa, observatoriyasi bor ulkan maktab nega kerak? Bu sinfxonalarda oʻqiy olmasa, basseynda choʻmilolmasa, futbol maydonida oʻynay olmasa?” deydi u.
Ayolning aytishicha, “Gazprom” maktabining direktori Azamat Dikambayev uning bu savollarini javobsiz qoldirgan.
Bishkek shahar hokimi Aziz Surakmatovning tan olishicha, maktabning yillik xarajatlari 150-200 million soʻmni (2,1-2,9 mln. AQSH dollari) tashkil qiladi, shahar budjetida esa bunga mablagʻ yoʻq.
“Qingʻirlik”
Bishkeklik huquqshunos, “Taza Tabigat” (Toza tabiat) jamoatchilik birlashmasi rahbari Anora Dautaliyevaning fikricha, “Gazprom” avval-boshdan oʻz maktabidan foyda olishni koʻzlagan.
“Gazprom”ning maktab uchun toʻlov joriy etishi “xalqni aldash” bilan barobar, dedi u nashr bilan suhbatda. “Maktablar kabi ijtimoiy obʼektlar eng avvalo oddiy odamlar uchun barpo etilishi lozim, “Gazprom” esa ularni aldadi va maktabda taʼlim olish imkoniyatidan mahrum qildi.”
“Gazprom” bu ishi bilan qirgʻiz bolalarini boy va kambagʻallarga ajratdi, dedi u.
Dautaliyevaning ishonishicha, “Gazprom” Qirgʻiziston hukumatining unga nisbatan xayrixohligidan foydalanib qolishga qaror qilgan.
“Bunday boy kompaniya oʻz foydasi emas, balki bolalar haqida qaygʻurishi kerak edi”, dedi u.
Shunga oʻxshash voqea Armanistonda ham sodir boʻlgan. 2016-yilda “Gazprom” maktab va sport inshootini qurishni boshlagan Yerevanda mahalliy aholiga ularning farzandlari maktabda bepul oʻqishlari mumkin, deb vaʼda berilgan edi. Qurilish 2018-yilda yakunlanishi kerak edi.
Shunday boʻlsa-da, bino qurilayotgan vaqtda yangi maktabda oʻqish uchun yiliga 1 mln. dram (2100 dollar) toʻlanar ekan, degan xabarlar paydo boʻldi. Bundan keskin norozi boʻlgan yerevanliklar oʻtgan yil sentabr oyida “Gazprom”ning “ijtimoiy dasturlari” mohiyatiga aniqlik kiritishni soʻrab, kompaniya rahbari Millerga ochiq xat yoʻllaganlar.
Dautaliyevning aytishicha, Bishkekdagi maktab “Gazprom” emas, davlatniki boʻlishi kerak edi.
“Biz bolalar ehtiyojlari va huquqlari haqida unutmasligimiz kerak. Gap infratuzilmada emas, balki taʼlimning oʻzida. Qirgʻiziston konstitutsiyasiga koʻra, har bir fuqaro taʼlim olish huquqiga ega, “Gazprom” esa bu kabi tamoyillardan yiroq koʻrinadi”, dedi u.
Bu Rossiya gaz konglomeratining Markaziy Osiyoda norozilik keltirib chiqarishi bilan bogʻliq birinchi holat emas. Masalan, avvalroq shu yilda “Gazprom” Turkmanistonni oʻz tabiiy gazini juda past narxda sotishga majbur qilgan edi. Shuningdek, 2018-yilda “Gazprom” Tojikistonning qazilmalar borasidagi umidini puchga chiqarib, mamlakatda neft va gaz burgʻilashni toʻxtatgan.
Bolalarga qarshi urush ustalari ruslar...
Javob berishFikrlar 39
Yolgʻon soʻzlash Rossiya uchun burun qoqishdek gap
Javob berishFikrlar 39
Gazprom nima qilib odamlarni aldabdi? Nima qilib? Davlat maktabni boshqara olmasligida aybdormi? Gʻaznadagi pul faqat hukumatdagilarning oʻgʻriligi va erkaligiga yetishida Gazprom aybdormi? Deputatlar pulni beparvo oʻzining ketiga sarflashi yoki konservalarga 35 ming olishida Gazprom aybdormi? Bu qoidalarni gazprom emas hukumatdagilar oʻylab chiqqan.
Javob berish«Oʻgʻlimni qayerga olib boraman endi,, Buni oʻzing saylagan prezidentdan soʻraysan. Xuddi Gazprom aybdordek. Agar maktab bepul boʻlganida ham, boylar, amaldorlar va yogʻ bosgan deputatlar bolalari uchun boʻlardi, sizning farzandlaringiz uchun emas.
Javob berishFikrlar 39
Avvaliga ruslar maktab bepul boʻladi deysihgandi, lekin ularga ishonch yoʻq.
Javob berishFikrlar 39
Hurmatli ota-onalar! Kapitalizm va ijtimoiy tengsizlik hukmron jamiyatda yashayapmiz. Qarang, barcha OTMlar pullik, shifoxonalar ham pullik. Vaqt oʻtishi bilan bepul maktablar ham yoʻq boʻladi. Bu maktab amaldorlarning farzandlari uchun. Buni faqat sotsialistik inqilob bilan yoki birdaniga millioner boʻlib qolish bilan oʻzgartirish mumkin!
Javob berishFikrlar 39
Xuddiki Rossiyada biror tuzukroq narsa kutsa boʻladigandek. Terrochiku bu mamlakat.
Javob berishFikrlar 39
Shu “inson huquqlari faollariga” hayronman. Ayniqsa Anara Dautaliyeva deganlari, har qanday yangi boshlangan ishning tagiga bolta uradi. Bir savolim bor: chet elga sayyohat qilishga va u yerda yashashga qayerdan pul oladi? Men bu “inson huquqlari himoyachilaridan” charchadim. Oʻzlarini haqlarini yulib olish uchun har narsaga burun suqishadi va tartibsizliklarga sabab boʻlishadi.
Javob berishFikrlar 39
Boshqa millatlar farishtadek begunohmi? Bunga shubham bor. Bemaʼni gaplarni gapirmang!!!
Javob berishFikrlar 39
Gazpromni quvib chiqarish va Rossiya harbiy bazasini yopish - bizning javobimiz shunday (boʻlishi kerak).
Javob berishFikrlar 39
Bu qallob Gazpromga nimadir qurishga qanday ruxsat berishdi oʻzi?
Javob berishFikrlar 39
Bizning rahbarlar aybdor ekaniga shubha yoʻq, ular xabardor boʻlishgan
Javob berishFikrlar 39
Ruslar tabiatan yolgʻonchi va qallob boʻlishadi
Javob berishDallilarni aniqlashtirib oling
Javob berishFikrlar 39
Albatta, uni davlat balansiga oʻtkazing. Shunday qiling! Bir yildan keyin qaytib keling, maktabdan hech vaqo qolmagan boʻladi, chunki davlat bunday obyektlar haqida oʻylash va ularga xizmat koʻrsatishga qodir emas! Yoki kimdir oʻz narxlarini belgilaydi va kimningdir qarindoshi pul ishlashni boshlaydi.
Javob berishFikrlar 39
Rossiya – bolalar bilan urushish boʻyicha mutaxassis
Javob berishFikrlar 39
“Gazprom majbur” deganingiz nimasi? Kimga va nimaga majbur ekan u Qirgʻizistonda?
Javob berishFikrlar 39
Rossiyaning xatti-harakatlari doim aldovga asoslanadi
Javob berishSafsatani bas qil
Javob berishYebsan
Javob berishFikrlar 39
Ruslarga ishonib boʻlmaydi. Putin Atambayevga pora bergan, endi Qirgʻizistonda rus maktablari joriy etiladi, keyin esa umuman qirgʻiz tilida oʻqitishni taʼqiqlashadi.
Javob berishIrqchilikning hidi kelyapti... Millatning farqi yoʻq, surbet va manfaatparast odamlar hamma joyda bor.
Javob berishRasizm bu biror irqqa qarshi boʻlish degani. Men esa ruslar bilan bitta irqdanman. Adashding
Javob berishFikrlar 39
Gazprom aldashni sokedan (Qirgʻiziston prezidenti Sooronbay Jeyenbekovning laqabi) oʻrgangan. Prezidentimiz yaxshi oʻrnak boʻlmayapti. Iloyim chuv tushirib ketishmasinda, aks holda umuman gazsiz qolamiz.
Javob berishFikrlar 39
Gazprom emas, bizdagi firibgarlar chuv tushirishdi. Har doimgidek.
Javob berishGazpromingizga ham, Rossiyaga ham ishonch yoʻq.
Javob berishFikrlar 39
Улар («Қирғизгаз»ни) жуда арзон сотиб юборишди. 1 доллар эмас, 2 долларга сотиш керак эди.
Javob berishFikrlar 39
Boshqa tomondan, Gazprom oʻzining qimmat yoqilgʻisini Qirgʻiziston xalqiga sotib, milliardlab pul ishlayapti, ular arzon qozoq gazi va benzinini yetkazib berish taʼqiqlanishi soʻrab, Rossiya hukumatiga murojaat qilishgan.
Javob berishQozogʻistonda ham tabiiy gaz va benzin bor, odamlar yaqin atrofdagi Rossiya shaharlardan “nima uchun Qozogʻistonda bizning benzin arzonroq” degan savol bilan Qozogʻistonga benzin olgani kelishadi.
Javob berishFikrlar 39
Bu maktabni Qirgʻizistonning iqtidorli bolalariga moʻljallangan maktabga aylantirish va unda oʻqishni bepul qilishga nima xalaqit beradi? Onlayn-testlarni ishlab chiqish va barcha viloyatlardan bolakaylarni testdan oʻtkazish orqali eng yaxshilarni saralab olish, maktabni esa hukumat qaramogʻiga topshirish kerak edi. Bu hozirgi sharoitlarda taʼlim olishga imkoni boʻlmagan iqtidorli bolalar uchun tramplin va boʻlajak malakali kadrlarni yetishtirish dasturining boshlanishi boʻlar edi.
Javob berishBu ijtimoiy kelib chiqishi va oila daromadidan qatʼiy nazar, iqtidorli bolalarning kelajagi uchun eng yaxshi qaror boʻlar edi.
Javob berishFikrlar 39
Mahalliy hukumatga boshqa shunday maktab(lar)ni qurish va ularni bepul qilishga nima xalaqit beradi? Gazprom (Pullik boʻlsa ham) maktab qurib, yana aybdor ham boʻldimi?
Javob berishFikrlar 39
Gazpromning bunga aloqasi yoʻq, ayb shunday boʻlishiga yoʻl qoʻyib bergan rahbarlarimizda.
Javob berishFikrlar 39
Agar bu harbiy maktab boʻlganida, “Gazprom” barcha xarajatlarni oʻz zimmasiga olgan boʻlardi. Endi ular (ota-onalardan) bolalarning taʼlimi uchun pul soʻramoqdalar, chunki ularga bu oʻquvchilarning kelajagi qiziq emas. Biz tabiiy gaz va yoqilgʻini qozoq, oʻzbek va turkman birodarlarimizdan sotib olishimiz kerak. Bu arzon boʻlishi bilan birga, okkupatsiya evaziga boʻlmaydi.
Javob berishFikrlar 39
Muammo nimada oʻzi? Sport-sogʻlomlashtirish inshootlari qurilib, shahar tasarrufiga topshirildi. Maktab ham qurilgan, ammo [Bishkek] hokimiyati maktabning xarajatlaridan qochib, uni shahar balansiga qabul qilishdan bosh tortdi.
Javob berishHokimlik Prezident va Bosh vazirning talabiga koʻra maktabdan voz kechgan.
Javob berishFikrlar 39
Qirgʻizlar ruslarga ishonib boʻlmasligini allaqachon tushunib yetishlari kerak edi.
Javob berishEsipast, maktabni ruslar emas, yahudiylar qurgan!
Javob berishFikrlar 39
Hukumat kuchsiz, oʻz foydasi uchun hammasiga rozi, hukumat bu ishdan xabardor boʻlgan, shunchaki oʻzini jinnilikka solyapti. Kimdir buning orqasidan pul ishlab oldi.
Javob berishFikrlar 39