Россияда ўзбек ва тожик мигрантларига нисбатан ксенофобия кучаймоқда

ТОШКЕНТ – Россияда яшаётган ўзбек ва тожик мигрантларига нисбатан содир этилган шафқатсиз ҳужумлар «славян бўлмаган» кўринишдагиларга қарши ортиб бораётган ксенофобия ва мақсадли тажовузлар борасидаги хавотирларни кучайтирмоқда.

Феврал ойида содир бўлган воқеаларнинг бирида дарғазаб йўловчи ўзбекистонлик такси ҳайдовчиси, 34 яшар Шерзод Астанаевни пичоқлаган, деб хабар берди 10 ноябрь куни Новая Газета.

Астанаевнинг сўзларига кўра, йўловчи сафар мобайнида унинг этник келиб чиқишини тилга олиб ҳақоратлаб келган ва қўққисдан унинг пешонасига пичоқ уриб бақирган.

Астанаев соғайганидан кейин иш судгача борган, аммо кейин «анъанавий русча ўйин бошланган», деб ёзади Новая Газета.

«Терговчилар ҳеч нима ёзиб олинмаган камерадан ташқари барча кузатув камераларидан олинган видеотасвирларни йўқотиб қўйганлар, прокуратура эса қотилликка уриниш ҳолари бўлмаганини таъкидлаган. Миллатлараро адоват тилга ҳам олинмаган», деб ёзади Новая Газета.

Тажовузкор озодликка чиқарилган.

Газета хабарига кўра, Россияда «славян кўринишда бўлмаганларга қарши янги тажовуз ҳаракати» бошланган. Социологлар эса «ўтган йил давомида россияликлар орасида ксенофобия кескин кучайганини» қайд этмоқдалар, деб қўшимча қилади газета.

Россия оммавий ахборот воситалари бундай ҳолатларни ўта бепарволик билан ёритиши, уларни «кундалик низо» деб талқин этиши вазиятни янада мураккаблаштирмоқда, дейилади хабарда.

Зўравонлик ортмоқда

Россиянинг Интерфакс агентлиги хабарига асосланиб Fergana News берган хабарда айтилишича, 22 ноябрь куни Мир проспектида 20 яшар ўзбек йигити ўлдирилган.

Бир тўда ёшлар уни пичоқлаб ўлдириб кетишган.

21 ноябрь куни эса, 38 яшар тожикистонлик Илҳомуддин Шоев полиция идорасида шубҳали тарзда ҳаётдан кўз юмган.

Шоев Москвада меҳнат қилган, унинг оиласи эса Тожикистонда бўлган, деб хабар берган Озод Европа/Озодлик радиоси (RFE/RL) 28 ноябрь куни.

Шоев 27 ноябрь куни туғилиб ўсган қишлоғи Баҳористонда дафн этилди.

Москва полицияси хабарига кўра, Шоев юрак хуружидан вафор этган. Аммо унинг танасида оғир калтакланиш асоратлари қолгани ҳақида отаси RFE/RL радиосига хабар берган.

Тожикистон Ички ишлар вазири Рамазон Раҳимзода 28 ноябрь куни вазирлик сайтида жойлаштирилган хабарда россиялик ҳамкасби Владимир Колоколцевни Шоевнинг ўлими билан боғлиқ ишни ўз шахсий назорати остига олишга чақирди.

Кучайиб бораётган ксенофобия

Россияда истиқомат қилаётган ўзбек ва тожиклар учун таҳқирланиш оддий ҳолат ҳисобланади ва зўравонликлардан ҳеч ким ажабланмайди.

«Албатта, Россияда ксенофобияга дуч келганман», деди Санкт-Петербургдаги ресторанда ошпаз бўлиб ишлайдиган ўзбекистонлик Абдумалик Фаттохов Карвонсарой нашрига. «Узоққа бориш шарт эмас. Исталган газетада тураржой ижараси саҳифасини очсангиз, «фақат славянлар учун» деган ёзувларни кўрасиз.»

«Яшаш учун жой топиш осон эмас, биз кўпинча ўз диаспорамиз вакиллари ёки бошқа мигрантлардан ижарага уй оламиз», деди у. «Аммо бундай нарсаларга аҳамият бермасликка ҳаракат қиламиз.»

Россиянинг Левада тадқиқот маркази ўтказган сўровга кўра, Марказий Осиёликларган қарши салбий қарашлар ортган.

2017 йил июль ойида сўровда қатнашган россияликларнинг 19 фоизи киритилаётган Россияда яшаш ҳуқуқи берилган Марказий Осиёликлар сони чекланиши кераклигини айтган эдилар. Бу йил эса мазкур кўрсаткич 25 фоизга етган.

«Меҳнат мигрантлари сони чекланиши керакми?», деган саволга 67 фоиз иштирокчи ижобий жавоб берган, ваҳоланки, ўтган йили 58 фоиз респондент бу саволга «ҳа», деб жавоб берган эди.

Мигрантларга уйга қайтишга ёрдам бериш

Ўзбекистон ҳукумати Россияда молиявий, ҳуқуқий ёки бошқа тарафдан қийин аҳволда қолган меҳнат мигрантларига ёрдам бериш чораларини кўрмоқда.

12 октябр куни Тошкент аеропортида Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазири Шерзод Қудбиев Россиядан қайтган 71 кишидан иборат мигрантлар гуруҳи билан учрашган.

Мигрантлар молиявий қийинчиликларга дуч келганлар. Инсофсиз иш берувчиларга дуч келган хорижлик ишчиларнинг ўз пулларини ололмаслиги билан ҳолатлар Россияда тез-тез содир бўлиб туради.

Июль ойида Ўзбекистон чет элда ишловчи фуқароларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш ва қўллаб-қувватлаш жамғармаси ташкил этилганди. Мазкур давлат идораси қийин аҳволда қолган 71 нафар ўзбекни ватанига қайтарди.

Сентябр ойида Ўзбекистон ва Россия турли сабабларга кўра Россия Ички ишлар вазирлиги томонидан ушлаб турилган 1500 нафар меҳнат мигрантини ватанига қайтариш тўғрисида келишувга эришган.

Бироқ, Россиянинг меҳнат мигрантларига нисбатан сиёсати зиддиятли бўлиб қолмоқда, дейди Тошкентда яшовчи ўзбекистонлик сиёсатшунос Валерий Хан.

«Бир тарафдан, россиялик сиёсатчилар жамиятнинг босими остида мамлакатга мигрантлар оқимини чекламоқчи», деди у Карвонсарой билан суҳбатда.

«Бошқа тарафдан эса, улар Марказий Осиёликларнинг хорижда пул ишлаш эҳтиёжидан ўзларининг империалистик интилишларини оқлаш учун фойдаланмоқдалар», деди у Россиянинг Марказий Осиё мамлакатларини иқтисодий қарам ҳолатда ушлаб туриш ва россияликлар учун қора ишларни бошқа миллат вакиллари бажаришини исташини назарда тутиб.

Янги имкониятлар

Ўзбекистон ҳукумати Россиянинг иқтисодий жозибадорлигининг пасайиши ва рубл курсининг беқарорлиги шароитида меҳнат мигрантлари учун янги имкониятлар яратиш устида ишламоқда.

Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев 17 октябрь куни «Хусусий бандлик агентликлари тўғрисида»ги қонунни имзолади, у фуқароларни чет элда иш билан таъминлаш бўйича давлат монополиясини бекор қилди. Энди хусусий компаниялар ҳам одамларни чет элда ишлашга юбориши мумкин.

Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлигига кўра, мазкур қонун бандлик хизматлари бозорини, шу жумладан, меҳнат миграцияси бозорини тартибга солиш ва хусусий сектор учун янги имкониятлар яратишга қаратилган.

У, шунингдек, Ўзбекистон ва хорижда меҳнат қилаётган фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳимоясини кучайтиради.

27 ноябрь куни Ўзбекистоннинг Халқаро миграция ташкилотига аъзо бўлиши эса мигрантлар ҳуқуқларини янада самаралироқ ҳимоя қилиш йўлидаги навбатдаги қадам сифатида баҳоланган.