Хитой, Россия ва Эрон томонидан тарқатилаётган ёлғонлар диққат марказида бўлиб турибди

Дунё бўйлаб коронавирус пандемияси кучайиб бораётган бир вақтда Хитой, Россия ва Эрон томонидан тарқатилаётган дезинформация кампанияси халқаро ҳамжамиятнинг эътибор марказига тушган.

Бу уч ҳукумат фаол равишда COVID-19 вирусининг келиб чиқишига оид муқобил иддаоларни ёйинламоқда.

Хитой ҳукуматининг аввалги баёнотларида янги коронавирус Уханда келиб чиққани аниқ ҳужжатлаштирилган ва тасдиқланган.

Касалланиш ва ўлим билан боғлиқ илк ҳолатлар Уханда қайд этилган. Хитой ҳукумати унинг тарқалишини назоратга олишидан аввал бу ҳалокатли вирус бутун дунёга тарқаб кетди, кундалик ҳаёт тарзини ўзгартириб, бир неча ўн минглаб одамларни зарарлади ва шу кунгача 10 мингдан ортиқ одамнинг ҳаётига зомин бўлди.

Рад этиб бўлмайдиган далилларга қарамай, Хитой, Россия ва Эрон режимларининг ҳар бири ўзининг ғаразли мақсади йўлида COVID-19 вирусининг келиб чиқиши ҳақида ёлғон хабарларни тарқатмоқда.

Хитой айбини тан олмаяпти

Хитой коронавирус пандемиясининг дунё бўйлаб тарқалишидаги ролига нисбатан танқидларга қарши фаоллик билан курашар экан, бунинг учун фитна назарияларини илгари сурмоқда.

Бу фитна назариялари оддий фуқаролар томнидан эмас, балки Хитой ҳукуматидаги юқори мансабдор шахслар томонидан тарқатилмоқда.

Расмийлар Хитойда пайдо бўлган вирус бутун дунёда мисли кўрилмаган зарар етказаётганини тушунганларидан кейин Хитойнинг дезинформация машинаси ишга тушди.

Февраль ойи охирида Хитой ташқи ишлар вазирлиги вакили Чжао Лицзянь «COVID-19 вируси Хитойда аниқланган бўлса-да, у Хитойда пайдо бўлган дегани эмас», дея шубҳа уруғини соча бошлаган.

«Уханга эпидемияни АҚШ армияси олиб келган бўлиши мумкин. Шаффоф бўлинг! Маълумотларни очиқланг! АҚШ бизга тушунтириш бериши керак», деб ёзган Чжао 12 март куни ўзининг Твиттер саҳифасида.

22 март куни эса Чжао ўз фикрини ўзгартириб, Твиттерда вирус ўтган йили сентябрь ойида Қўшма Штатларда пайдо бўлган деб ёзди ва АҚШ ҳукумати «нолинчи бемор» бемор ҳақида батафсил маълумот излаши кераклигини айтди.

Хитой расмийлари тарқатаётган маълумотларнинг аниқлиги борасида халқаро хамжамиятнинг хавотири кучаймоқда. 18 март куни Хитой маҳаллий миқёсда касалланиш билан боғлиқ янги ҳолат қайд этилмагани ҳақида хабар берган. COVID-19 вирусининг тарқалиш кўламини ҳисобга олганда, кўпчилик кузатувчилар Хитойда янги касалланиш ҳолатлари юз бермагани ҳақидаги маълумотларга шубҳа билдирган.

23 март куни Пекин Москва билан бирга Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Хавфсизлик кенгаши томонидан таклиф этилган вируснинг тарқалишига оид декларацияга вето қўйди.

Ҳужжат лойиҳасида «халқаро миқёсдаги тинчлик ва хавфсизликка таҳдид солиши мумкин бўлган COVID-19 вирусининг мисли кўрилмаган даражада тарқалиши юзасидан хавотирлар кучайиб бораётгани» таъкидланади.

Ҳужжат вирус тарқалишига оид масалаларда «тўлиқ шаффофликка» чақиради. Айрим кузатувчиларга кўра, бунда Хитойнинг ҳукумат сирларига нисбатан танқидлар назарда тутилган.

Россия одамлар ҳаётини хавф остида қолдирмоқда

Кремлпараст оммавий ахборот воситалари соғлиқни сақлаш тизимларига нисбатан ишончни сўндириш орқали Ғарбдаги инқирозни янада оғирлаштириш мақсадида COVID-19 ҳақида дезинформация тарқатмоқда.

Март ойи бошларида Европа Иттифоқининг Россия дезинформациясига қарши курашувчи Stratcom East ишчи гуруҳи 22 январдан бери коронавирусга оид 80 та дезинформация ҳолати аниқланганини маълум қилган.

Мақсад – саросима ва қўрқув пайдо қилишга қаратилган ўнлаб, айрим ҳолларда бир-бирига зид гап-сўзларни тарқатишдан иборат.

Бунга «коронавирус Хитой, АҚШ ёки Буюк Британия томонидан ишлаб чиқилган биологик қурол бўлиб, у дастлаб Хитойда эмас, балки АҚШда пайдо бўлган ёки вирус тоталитар ҳукмронлик ўрнатиш воситасидир» деган иддаоларни мисол ўлароқ келтириш мумкин.

Кремлпараст манбалар бу назарияларни ўзи ўйлаб топмаяпти, балки улар Хитой ва Эрондан чиққан фитна назарияларини териб олиб, уларни янада кучайтирмоқда, дейди ишчи гуруҳ билан ишлаётган тадқиқотчилар.

Шу билан бирга, Россия президенти Владимир Путин коронавирус инқирози ва унинг атрофида юз бераётган дезинформация кампаниясини ўз ҳукмронлигини узайтириш мақсадида конституциявий ўзгаришларни жорий қилиш учун қўллаётгани ҳақидаги тахминлар ҳам йўқ эмас.

Мафкурани Эрон халқидан устун қўйиш

Ўз навбатида Теҳрон турли фитна назарияларини тарқатмоқда, улардан энг асосийси – «бу вирусни АҚШ ишлаб чиққан» деган иддао бўлиб, у Эроннинг вирус тарқалишини назорат қилолмагани ҳақидаги айбловлардан чалғитишга қаратилган.

29 феврал куни АҚШ ҳукумати вирусдан азият чеккан Эронга ўз ёрдамини таклиф қилди.

Бироқ, кўмакни қабул қилиш ва Эрон халқига ёрдам бериш ўрнига, 22 март куни мамлакат олий руҳонийси Оятуллоҳ Али Ҳоманаий таклифни рад этиб, бу Эронда вирус инқирозини кучайтиришга қаратилган ҳаракат эканлигини таъкидлаган.

«Ҳоманаий бу таклифни рад этди, сабаби у тинимсиз равишда фитна назарияларини ишлаб чиқиш устида ишламоқда ва мафкурани Эрон халқидан устун қўймоқда», деди АҚШ Давлат котиби Помпео 23 март куни.

«Режим, афсуски, тасдиқланганидан анча юқори бўлган касалланиш ва ўлим ҳолатлари ҳақида Эрон халқи ва дунё ҳамжамиятига ёлғон сўзлашда давом этмоқда», деди у.

COVID-19 билан касалланиш ва ўлим ҳолатлари тўғрисидаги аниқ маълумотларни жамоатчиликка етказишда Эрон режимининг шаффоф эмаслиги халқаро ҳамжамиятни хавотирга солиб қўйган.

24 март куни Теҳрон коронавирус билан боғлиқ 122 та янги ўлим ҳолатини тасдиқлади, шу тариқа ўлганларнинг расмий сони 1934 тага, касалланганлар эса 24811 кишига етган.

Масъулиятни зиммасига олиш ва ёрдамни қабул қилиш ўрнига, Ҳоманаий мамлакат аҳолисининг эътиқодига кўпроқ умид қилаётган кўринади.

У эронликларни эпидемияга қарши кураш бўйича ҳукуматнинг кўрсатмаларига амал қилишга чақирар экан, «барча нарсага Қодир Зот Эрон халқи, барча мусулмон миллатлар ва бутун инсоният бошига келган бу мусибатга барҳам беришини» айтган.