Марказий Осиёлик таҳлилчилар: танглик кучайиб боргани сари Кремл ўзини жабрдийда қилиб кўрсатишга уринмоқда

ОЛМАОТА – Украина билан чегарада кескинлик авж олар экан, Россия ўзини қурбон сифатида кўрсатишга урина туриб, эҳтимолий босқинга тайёрланиш учун ҳарбий ҳозирлик ва машқларни кучайтирмоқда.

Cўнгги ойларда Киев ва унинг Ғарбдаги иттифоқчилари Украина билан чегарада россиялик аскарлар тўпланганидан хавотир билдириб, Россия президенти Владимир Путинни йирик ҳужумни режалаётганликда айбламоқда.

Чоршанба (9 феврал) куни Пентагон матбуот котиби Жон Кирби Россия Украина билан чегарада қўшин тўплашда давом этаётгани ва ҳозирда «100 мингдан кўпроқ» ҳарбий хизматчи жойлаштирганини айтди.

«Биз сўнгги 24 соат ичида ҳам Россиянинг турли ҳудудларидан Украина ва Белоруссия чегарасига қўшимча кучлар оқиб келаётганини кўриб турдик», деди у аниқ рақамларни келтирмай.

Душанба куни Европа Иттифоқининг ташқи сиёсат бўйича раҳбари Хосеп Боррел Украина чегарасида «140 мингдан ортиқ оғир қуролланган [россиялик] аскарлар» борлигини айтган.

«Тушунишимча, биз Совуқ уруш тугаганидан бери Европадаги хавфсизлик учун энг таҳдидли замонда яшаяпмиз», деди у Вашингтонда АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен билан қўшма матбуот анжумани чоғида журналистларга.

Боррелл ва Блинкен постсовет мамлакат чегараларидаги вазиятдан «жиддий хавотир» изҳор этганлар.

«140 минг аскар чой ичиш учун чегарада тўплангани йўқ», деб таъкидлади Боррел.

Кремл ташвиқоти ва тажовузи

Кремл Украинага бостириб кириш режасини инкор этса-да, сўнгги ойларда Қўшма Штатлар ва НАТОни «беқарорлаштирувчи» ҳаракатларни амалга ошираётган тажовузкорлар деб таърифловчи ташвиқотни кучайтирган.

«Россия ҳукумати амалдорлари ёлғондан Россияни доимий жабрдийда, унинг агрессив ҳаракатларини эса Қўшма Штатлар ҳамда бизнинг демократик иттифоқчи ва ҳамкорларимиз ҳаракатларига нисбатан мажбурий жавоб чораси қилиб кўрсатмоқда», дейилади АҚШ Давлат департаментининг 20 январ кунги баёнотида.

«Бу даъволарни илгари сураётган Россия жавоб қайтариш учун ўзининг севимли ёрлиқларидан бирини – «русофобияни» қўллашга уринмоқда, дейилади Кремлнинг умумий дезинформация мавзуларини ўз ичига олган баёнотда.

«2014 йилда Украинага бостириб кирганидан кейин Россия ҳукумати ва давлат назоратидаги дезинформация воситалари Россиянинг ҳаракатларини шубҳа остига олганларни ксенофоб русофобликда айблай бошлади».

«Кремл, агар ҳақиқат унинг манфаатларига мос келмаса, кўплаб сохта воқеликларни ўйлаб топиш ва ахборот муҳитига чалкашликлар киритишга уриниб туради», деди у.

Мустақил тадқиқотчилар, масалан, ижтимоий тармоқларда Украинани этник русларга қарши геноцид режалашда айбловчи постлар кўпайганини пайқадилар, деб ёзади The New York Times 25 январ куни.

Тадқиқотчиларга кўра, Москва ва унинг онлайн иттифоқчилари ғарбий украиналиклар нацизмга алоқадор деган даъволарни илгари суриб, Қўшма Штатларни воситачи кучлардан фойдаланган ҳолда кимёвий ҳужум режалаганликда айблаган.

Бошқа бир ташвиқотда эса Россиянинг режадаги ҳарбий амалиётлари этник русларни ҳимоя қилиш ёки НАТОнинг огоҳлантирувчи чораларига қаратилгани даъво қилинади.

Ёлғонлар тарихи

Аммо Марказий Осиёликлар Кремлнинг ёлғонларига ишонаётгани йўқ.

Тарихдан маълумки, «Москванинг ўзи тажовузкор бўлиб», Молдова, Грузия ва Украина каби бир қанча собиқ иттифоқ республикаларининг ҳудудий яхлитлигига путур етказган», дейди Қозоғистон Миллий хавфсизлик қўмитасининг (КНБ) собиқ раиси, ҳозирда Австрия пойтахти Венада яшовчи Алнур Мусаев.

У Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавровнинг 28 январ кунги баёнотига ишора қилди: Лавров бошқа давлатларни Украина хавфсизлигини Россия ҳисобидан мустаҳкамламаслик ҳақида огоҳлантирган.

Россия Украинанинг субъектлиги ва суверенитетини инкор этмоқда ҳамда уруш бошлаш ниятини эълон қилган, деди Мусаев.

«Путин Россияни бошқарган йиллар давомида Кремлнинг ахборот сиёсати ёлғон асосига қурилди ҳамда мамлакатни душманлар ва русофоблар қуршаб олгани таъкидлаб келинди», деди Мусаев.

Кремлнинг Россияни «жабрдийда» қилиб кўрсатувчи тажовузкор ташвиқоти Қозоғистонни ҳам четлаб ўтмади», деб қўшимча қилди у.

Мусаев Шимолий Қозоғистон ҳудуди Россияга тегишли эканлигинини таъкидловчи ва қозоқ миллатчиларини рус тилига босим ўтказишда айбловчи провокацион баёнотларга ишора қилган.

«Бу айбловлар гибрид уруш режасига кўра, Қозоғистоннинг шимолий вилоятларидаги стратегик объектларни тезда эгаллаб олиб, у ерда ишғол режимини ўрнатадиган қўпорувчилик ва разведка бўлинмаларини тайёрлаш учун Россия хавфсизлик кучларига баҳона бўлиб хизмат қилади», деди у.

Қозоғистон шимолий вилоятларида ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари ва чегара қўшинларини кучайтириш орқали бу сценарийга тайёр туриши керак, деб айтган Мусаев. У ишончли ходимлар, замонавий қуроллар ва ҳарбий техникани жойлаштиришни маслаҳат берган.

«Мислсиз» зўравонлик

Россия ўзини ҳатто кичик Қирғизистоннинг қурбони бўлаётгандек қилиб кўрсатишга ҳам уринган.

Ўтган йил август ойида Бишкекдаги савдо марказида маст ҳолатдаги мижоз ҳисобчи аёлнинг қирғиз тили ўрнига рус тилида мурожаат қилгани учун унга қарата калуляторни улоқтирган. Бу Россия расмийлари бу ҳолатни зулм ўтказиш деб даъво қилганлар.

Россия президенти ҳузуридаги Фуқаролик жамияти ва инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаш ҳолатни «Қирғизистондаги ватандошларимизга қарши нодўстона ҳаракат» ва «тил ва миллий мансублик асосида русийзабонларни ҳақорат қилиш ҳаракати» деб номлади.

Ўша ойда Россия давлат Думаси депутати Владимир Жириновский Москвадаги Қирғизистон элчихонаси олдида намойиш ҳам уюштирган.

«Қандайдир ҳаромилар бутун собиқ Совет иттифоқи бўйлаб, Украинадан тортиб Марказий Осиёгача русларни мазах қилиб, ўлдирмоқда», деб даъво қилган у. «Бунга қачонгача чидаш мумкин?»

Россия «Қирғизистонга қарши мисли кўрилмаган кўламдаги ташвиқот ва сиёсий ҳужумини амалга оширмоқда», дейди бишкеклик сиёсатшунос Аскат Дукенбаев.

Россия режими миллатчиларни қўзғатиш учун сохта хабарлардан фойдаланиб келган, дейди Дукенбаев.

2014 йилда Россия ахборот агентликлари Украинада уч яшар этник рус боласи украиналик аскарлар томонидан хочга михлангани тахмин қилинган хабарни тарқатган эди. 2016 йилда араб мигрантлари Германияда 13 яшар рус қизни зўрлагани ҳақида хабар беришган. Буларнинг ҳеч бири аслида рўй бермаган.

«Россия ташвиқотчилари россиялик ирредентистлар учун аччиқ бўлган Қирғизистондаги миллатлараро муносабатлар муаммоларидан фойдаланади», дейди Дукенбаев.