Россиянинг Украинага босқинини кузатаётган ўзбеклар Марказий Осиё кейинги нишон бўлиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирмоқда

ТОШКЕНТ – Украинадаги инқирозга ўз кўзлари билан гувоҳ бўлиб турган ўзбекистонлик таҳлилчилар Кремлнинг навбатдаги тажовузи уларнинг мамлакатида юз беришини мумкинлиги ҳақида огоҳлантирмоқда.

Москва ўз талабларини кучайтириб, уруш таҳдидини авж олдириши ортидан чоршанба (23 феврал) куни Украина захирадаги ҳарбий хизматчиларни сафарбар қилди ва ўз фуқароларини Россия ҳудудини тарк этишга чақирди.

Чоршанба куни Москва Киевдан ўз дипломатларини эвакуация қилган.

Сешанба куни президент Владимир Путин Россия қуролли кучлари Украина шарқида жойлашган бўлгинчилар назоратидаги Донецк ва Луганск вилоятлари мустақиллигини тан олиш билан уларни босиб олишга йўл очган.

Бунга жавобан Украина президенти Владимир Зеленский Украинанинг 200 мингдан ортиқ захирадаги аскарлари ўз бўлинмаларига қайтиш ҳақида чақирув олишларини айтиб ўтди.

Украина хавфсизлик кенгаши чоршанба куни мамлакатда фавқулодда ҳолат эълон қилиш ҳақида қарор чиқарган бўлиб, бу чора парламент томонидан расман тасдиқланиши керак.

Бу орада Москвага нисбатан давом этаётган кучли халқаро босимга қарамай, инқироз тобора кучайиб борар экан, Украина Россияда яшаётган деярли уч миллион фуқаросини Россияни тарк этишга чақирди.

Украинанинг Россия, Беларус ва Россия босиб олган Қрим билан чегараси, шунингдек Қора денгиздаги жанговар кемаларида Россия 150-190 минг аскар жойлаштирган, деб хабар берган Ғарб ҳукуматлари.

НАТО раҳбари Йенс Столтенбергга кўра, Москва «Украинага кенг миқёсли ҳужумни режалашда давом этаётгани» ҳақида алянсда «барча далиллар» бор.

Авторитар ғоялар

Бир неча минг километр узоқликдаги Ўзбекистон 16 феврал куни Тошкентда Украина бирдамлик кунини нишонлади.

Тадбирни Украина элчихонаси ва LED SSP Media Co. ташкиллаштирган.

14 феврал куни Зеленский Украинадаги барча шаҳарлар ва қишлоқларни 16 феврал куни Украина байроғини осиш ва эрталаб бутун мамлакат миллий мадҳияни куйлашга чақирди.

Ўзбекистонда Украина байроғи ва украин ва ўзбек тилларидаги табрик 17 қаватли Ўзбекистон меҳмонхонаси фасадидаги чироқлар билан ёритилган экранда жойлаштирилди.

Ўзбекистонда ҳеч ким Украина ва Россия ўртасида очиқ низо бўлишини истамайди, дейди кузатувчилар.

Украина ва Россия 2014 йилдан бери уруш ҳолатида, дейди тошкентлик сиёсий таҳлилчи Фарҳод Мирзабоев.

Ўшандай Кремл Қримни босиб олганидан кейин Украина Россия билан ҳар қандай иқтисодий ва бошқа алоқаларини узиши керак эди, дейди Мирзабоев.

Аммо, у бундай қилмади, натижада Крмел тажовузкорроқ сиёсат олиб боришга ўтди, дейди у.

«2014 йилда Украина тажовузни бошидан кечирди. Нега МДҲнинг бошқа давлатлари, жумладан, Ўзбекистон ҳам бунинг уларга алоқаси йўқдек, сукут сақлайдилар?»

«Бу шармандалик ва қўрқоқлик. Ахир тажовузкор [Россия] уларни ҳам нишонга олади, яхшиликча бўлмаса, ёмонликча – ҳозирда Украина билан бўлаётгани каби», деди Мирзабоев.

«Европадаги уруш оқибатлари Ўзбекистон ва бошқа Марказий Осиё давлатлари учун салбий бўлади. Улар икки йўлдан бирини танлаши керак: бу ишларга аралашмай, тажовузкорларнинг соқов иттифоқчиси бўлишда давом этиш ёки Россиянинг хатти-ҳаракатларини қоралаб, унинг навбатдаги нишонига айланиш», деб қўшимча қилди Мирзабоев.

Россия Украинанинг Москвага нисбатан танқидий муносабатдаги Ғарбга қўшилиш ниятига хайрихоҳ эмас, дейди тошкентлик сиёсатшунос Камолиддин Раббимов.

Ўз навбатида Украина Москва ва унинг авторитар ғояларидан ҳимояланиш учун имкон қадар тезроқ Ғарб давлатларига қўшилишни истамоқда, деб қўшимча қилди у.

«Агар Москвада чинакам ҳарбий операция ва ишғол қилиш имконияти бўлса, Кремл албатта ундан фойдаланади», дейди Украинадаги вазият мавзусида Карвонсарой билан суҳбатда бўлган Раббимов.

Украинадагига ўхшаш ҳолат НАТОга қўшилган Болтиқбўйи давлатларидан ташқари барча собиқ совет республикаларида рўй бериши мумкин, деди Раббимов.

Янги санкциялар

Бошқа таҳлилчилар Кремлнинг хориждаги ўзбекларга нисбатан тажовузи оқибатларини кузатмоқдалар.

АҚШ президенти Жо Байден сешанба куни Украинага бостириб кира «бошлаган» Россияга қарши янги қатъий санкцияларни эълон қилар экан, аммо урушнинг олдини олишга ҳали вақт борлигини айтди.

Байденнинг баёноти Буюк Британия ва Европа Иттифоқи томонидан эълон қилинган санкциялар тўлқини ортидан янграган. Германия Россиядан келувчи «Шимолий оқим-2» газ қувурини сертификатлашни тўхтатганини эълон қилди.

Чоршанба куни эрталаб Япония ва Австралия ҳам шундай йўл тутиб, Украинага қарши тажовузга алоқадор шахслар ва Москвага нисбатан ўзларининг қатъий санкцияларини эълон қилдилар.

Россиянинг «Ирқчилик ва ксенофобиядан холи давлат» ҳуқуқбон гуруҳи раҳбари, ўзбекистонлик Бахром Исмоиловнинг фикрича, Россия ва Украина ўртасидаги можаро туфайли рублнинг қадри пасаяди, янги санкциялар жорий қилиниши ва умумий иқтисодий инқироз меҳнат мигрантларининг даромадига жиддий таъсир қилади.

«Россия вилоятларида хорижлик ишчиларни ёллашга оид янги тақиқлар ва ксенофобия кучайишини кутиш мумкин», деди Исмоилов Карвонсаройга.

«Ишсиз қолиб, тирикчилик воситасидан маҳрум бўладиган мигрантлар орасида майда ва ўрта жиноятчилик даражаси ошади», деди у.