Ўзбеклар Россиянинг Украинага босқинини қоралаётган дунё ҳамжамиятига қўшилдилар

ТОШКЕНТ – Дам олиш кунлари ўзбеклар ҳам дунёдаги бошқа мамлакатлар қатори Россиянинг Украинага босқинини қораладилар.

Украина байроғининг кўк-сариқ рангларида кийиниб олган ва «Учинчи жаҳон урушига йўқ» ва «Россияликлар уйингизга жўнанг» каби плакатларни кўтариб олган бир неча юз минглаб намойишчилар якшанба (27 феврал) куни дунё мамлакатлари кўчаларига чиқишди.

Берлиндан то Бағдодгача, Вашингтондан то Санкт-Петербурггача намойишчилар Россия президенти Владимир Путинга «уят» деб ҳайқирдилар, баъзилар эса «Путин қотил» ёки «махлуқни тўхтатинг» каби шиорларни кўтариб чиқишди.

Полиция хабарига кўра, Германия пойтахтида камида 100 минг, Прагада 70 минг ва Амстердамда 15 минг киши кўчаларга чиққан.

Россиянинг иккинчи йирик шаҳри Санкт-Петербургда ҳам намойишга қарши қатъий қоидаларга қарамай тўпланган400 киши қўлларига «Урушга йўқ деймиз», «Россияликлар уйга кетинг» ва «Украинага тинчлик» каби плакатларни кўтариб олган эдилар.

Якшанба куни мамлакат бўйлаб 2000 дан ортиқ намойишчи қўлга олинган, шу ҳафтанинг ўзида минглаб киши ҳибс қилинганига қарамай, намойишлар тўхтамаган.

Сан-Францискодан то Детройт, Чикаго ва Канзас-Ситигача минглаб америкаликлар Путинни қоралаш ва Украинага ўз қўлловини изҳор қилиш учун намойишга чиқишган. Шунингдек, минглаб одамлар Канаданинг Торонто шаҳрида ҳам митинг ўтказишган.

«Жиноий қарор»

Ўзбекистонда оммавий намойишлар ўтказилмаган бўлса-да, интернетдаги қизғин муҳокамалардан аксар ўзбекларнинг Украинадаги босқинга қарши эканлигини билиш мумкин.

Босқиндан бир неча кун аввал ўзбеклар Россия давлат Думаси спикери Вячеслав Володиннинг бошқа давлатлардан Украинанинг Донецк ва Луганск бўлгинчи ҳудудларини тан олиш ҳақидаги қарорни қўллаб-қувватлашини талаб қилганидан ранжиганлар.

«Бошқа мамлакатлар бу қарорни қўллаб-қувватлашади ва ҳамманинг кўзига «яхши» кўринишга ҳаракат қилишмайди, деган умиддамиз. Чунки бундай позициянинг оқибати ёмон бўлади», деб таҳдид қилган Володин.

Ҳозирча айирмачи республикаларни фақат Беларус, Куба, Никарагуа ва Сурия тан олган.

«Россия ҳукуматининг бундай жиноий қарорини тан олиш бемаъниликдан бошқа нарса эмас», деб изоҳ қолдирган Gazeta.uz нашрининг муштарийларидан бири 22 феврал куни.

«Ўзбекистон бундай қилмайди деган умиддаман. Айни вақтда Россия лойиқ бўлган ягона нарса бу санкциялар», дейилади изоҳда.

«Эртага Петропавловск халқ республикасига асос солиш Қозоғистон шимолига қараб йўл олишадими?», деб ёзган Хелге Ким исмли яна бир фойдаланувчи Шимолий Қозоғистон вилоятининг маъмурий марказини назарда тутиб. Аввалроқ россиялик сиёсатчилар бу ерларни Россияга тегишли деб даъво қилишган эди.

Путин Россияси инсоният тарихида босқинчи ва қонхўр сифатида қолади, деб айтган ёзувчи Эркин Аъзам Kun.uz сайтига ўтган ҳафта жума куни.

Путин ўз қўшниси, қардош халқи уйига бостириб кирди ва бегуноҳларни ўлдирмоқда, деб айтган у.

«Биласиз, бир инсонни ўлдирган киши қотил дейилади. Хўш, Украинага бостириб кириб, юзлаб инсонлар ўлимига сабаб бўлаётганларни ким деб аташ мумкин экан?», деб савол берган Аъзам.

Бу ёлғиз Украина эмас, бутун инсониятга қарши очилган уруш, деб айтган ҳудди шу кун Фаҳриддин Низомов исми билан таниш бўлган шоир Фахриёр Kun.uz нашрига.

Путин ёнидаги оёққа туриб келаётган демократиядан қўрқади, чунки демократия авторитаризмга, бир шахснинг 20 йилдан ошиқ ҳокимиятда қолиб кетишига йўл бермайди, деб айтган у.

«Бу уруш ҳаммамизга сабоқ бўлиши керак. Огоҳ бўлишимиз керак. Украина босқинчилар ҳужумига қарши тура олмас экан, бошқа ҳеч бир собиқ совет мамлакати уларга қарши тура олмайди.»

Жуда яхши таниш

Бу орада ўзбек таҳлилчилари Кремлнинг фалокатли хатти-ҳаракатларининг геосиёсий ва иқтисодий оқибатларидан хавотир билдирмоқда.

Душанба куни Кремлнинг босқинига жавобан Ғарб Москвага нисбатан янги санкциялар жорий қилар экан, Москва фонд биржасида рублнинг доллар ва еврога нисбатан курси кескин пасайиб кетган.

Душанба куни валюта курси 30 фоизга пасайган ва бир рубл бир центдан ҳам арзон бўлиб қолган.

Тошкентда сўмнинг долларга нисбатан қиймати 9 фоизга тушиши ортидан аксар валюта айирбошлаш шахобчалари ишламади, деб хабар берган AFP мухбири душанба куни.

«Россиянинг иқтисодиёти ва рубл Кремлнинг ҳаракатларидан азият чекади ва бу шубҳасиз Ўзбекистон иқтисодиётига таъсир қилади», деб айтган тошкентлик иқтисодчи Юлий Юсупов Карвонсарой нашрига.

«Воқеалар ривожи бошқа мамлакатлардан кириб келаётган инвестицияларга ҳам таъсир қилади, инвесторлар Маказий Осиёни ишончсиз деб топиши мумкин», деб айтган у.

Шунингдек, Юсупов россияликларга ҳам мужда йўллаган.

«Сизни Вашингтон эмас, Кремл қашшоқлаштиряпти. Нафақахўрларнинг «боршч индексини» икки карра қимматлаштирган иқтисодий сиёсат Лондонда эмас, Москвада олиб бориляпти», деб айтган у озиқ-овқат нархини кузатувчи индексни назарда тутиб.

«Агар санкциялар ва уруш оқибатлари таъсирида Россия рубли қадрсизланса, бизнинг валютамиз ҳам қадрсизланади. Ўтган бир неча йилларда эришилган барча ютуқлар бир ҳаракат билан йўқ бўлади», деб айтган тошкентлик сиёсий таҳлилчи Фарҳод Мирзабоев Карвонсарой нашрига Россия Ўзбекистоннинг асосий савдо ҳамкори эканини таъкидлаб.

Шу сабабли Россия бозорида Ўзбекистон маҳсулотлари рақобатбардошлигини таъминлаш учун ҳукумат сўмнинг АҚШ долларига нисбатан курсини корректировка қилишга мажбур, деб маслаҳат берган у.

«Долларда ҳисоблаганда даромадларимиз камаяди. Харид қобилиятимиз пасаяди ва инфляция янада тезлашади», деб айтган Мирзабоев.

Мирзабоев Россия Ўзбекистон иқтисодиётига зарар етказиши, жумладан, ўзбек маҳсулотларига қадри тушиб бораётган рубл билан тўлаши мумкинлигидан огоҳлантирди.

Шунингдек, мигрантларнинг маошлари қадрсизланади ва уйга юборадиган пул ўтказмаларни камаяди.

«Украина билан савдога ҳам зарба берилади. Масалан, бозоримизга кирадиган айрим дори-дармонлар қимматлашади ёки умуман тўхтатилади», деб айтган у.