Карвонсарой
Хавфсизлик

Россиянинг «Вагнер гуруҳи» ёлланма аскарлари Украинада «тирик ем» бўлиб хизмат қилмоқда

Олга Чепил ва AFP

Украинадаги ўрмонда лагер вайроналари орасида ёлғиз юрган Вагнер ёлланма аскари. [Вагнер гуруҳи]

Украинадаги ўрмонда лагер вайроналари орасида ёлғиз юрган Вагнер ёлланма аскари. [Вагнер гуруҳи]

КИЕВ – Вагнер гуруҳи жангарилари тайёргарликдан ўтмаган маҳбуслар, жумладан, одам иммунитети танқислиги вируси (ОИВ) ва бошқа вируслар билан касалланганларни фронтда «тўп еми» сифатида ишлатмоқда, дейди Бахмутда жанг қилаётган Украина кучлари.

Украина шарқидаги стратегик аҳамиятга эга бўлмаган шаҳарча бир неча ойдан бери асосан мамлакатнинг бошқа минтақаларида мудофаа ҳолатида бўлган Россия кучларининг ҳужумига дуч келмоқда.

Ҳарбий кузатувчилар ва украиналик аскарларнинг айтишича, ушбу ҳужумлар ортидаги асосий куч Кремл билан алоқадор «Вагнер» хусусий ҳарбий компаниясининг (ХҲК) ёлланма аскарлари гуруҳидир.

Ушбу «яширин армияга» Россия президенти Владимир Путиннинг яқин иттифоқчиси, Санкт-Петербурглик тадбиркор Евгений Пригожин асос солган.

Санкт-Петербургдаги «Вагнер маркази» ХҲК (хусусий ҳарбий компанияси) яқинидаги кўчада «Россия қаҳрамонларига шон-шарафлар» деб ёзилган россиялик аскар тасвирланган баннер, 4 ноябр. [Ольга Мальцева/AFP]

Санкт-Петербургдаги «Вагнер маркази» ХҲК (хусусий ҳарбий компанияси) яқинидаги кўчада «Россия қаҳрамонларига шон-шарафлар» деб ёзилган россиялик аскар тасвирланган баннер, 4 ноябр. [Ольга Мальцева/AFP]

Вагнер гуруҳи аъзосидан олиб қўйилган тиббий билагузуклар, 25 октябр кунги сурат. Россия қамоқхонасидан Вагнер сафига ёлланган маҳбус ОИТС (ОИВ) юқтирганини кўрсатувчи қизил ва гепатит C касалига чалинганини билдирувчи оқ билагузук тақиб юрган. Вагнер ёлланма аскарларни жангга юборишдан олдин уларга билакузуклар берган. [Украина мудофаа вазирлигининг Бош разведка бошқармаси]

Вагнер гуруҳи аъзосидан олиб қўйилган тиббий билагузуклар, 25 октябр кунги сурат. Россия қамоқхонасидан Вагнер сафига ёлланган маҳбус ОИТС (ОИВ) юқтирганини кўрсатувчи қизил ва гепатит C касалига чалинганини билдирувчи оқ билагузук тақиб юрган. Вагнер ёлланма аскарларни жангга юборишдан олдин уларга билакузуклар берган. [Украина мудофаа вазирлигининг Бош разведка бошқармаси]

Россиянинг Украинага босқинида 61 ёшли бу эркакнинг роли кучайиб борар экан, бу унинг шахсий сиёсий амбициялари борлиги ҳақидаги гумонларни келтириб чиқарган.

Украина расмийларининг айтишича, Пригожин Россия қамоқхоналаридаги маҳбуслар орасидан ёлланган минглаб аскарларни маош ва амнистия ваъдаси билан фронтга жўнатмоқда.

Бахмутдаги бир қанча украиналик аскарларнинг AFPга айтишича, ушбу собиқ маҳбуслар «чорловчи хўрак» сифатида ишлатилади.

«Бу соат кеч соат 18:00 да, қоронғи тушганда бошланади», деди жароҳатдан кейин дам олаётган 93-бригаданинг 50 ёшли украиналик аскари Антон.

«Ҳеч қандай тажрибаси йўқ бу аскарларни қуролларимиз тарафга юборишади ва улар бир неча дақиқа ўша ерда бўлишади», деди Антон ҳар тунда етти ёки саккизта аскар юборилишини тахмин қилиб.

«Уларнинг вазифаси – биз тарафга қараб ҳаракатланиш, позицияларимизни аниқлаб олиш учун бизни уларга қарата ўт очишга мажбурлаш», дейди 53-бригада майори Сергей.

«Шундан сўнг улар позицияларимизга артиллериядан ўт очадилар ёки тажрибалироқ қўшинларни жўнатадилар», деди у.

Айтишларича, украиналиклар «бир марталик аскарлар» деб атайдиган бу жангчиларнинг аксари ўлдирилган. Айримлари жароҳатланган ва қўлга олинган.

«Тўп еми»

Украина кучлари тактиканинг бундай ўзгаришидан ҳайрон қолишган. Авваллари Вагнер ёлланма аскарлари Россиянинг мунтазам армияси кучларига қараганда яхшироқ тайёргарликдан ўтгани ва қуроллангани билан машҳур эди.

«Вагнерчиларнинг шунчаки ўқ ёмғири остида ҳалок бўлаётгани оддий ҳолга айланди», дейди 93-бригаданинг матбуот котиби Ирина Рибакова гуруҳ аъзоларини назарда тутиб.

«Менимча, улар нимадир қабул қилишган. Йигитлар уларнинг қандайдир гиёҳванд моддалар таъсирида эканликларини айтишяпти», деди у Карвонсаройга.

Рибакованинг айтишича, авваллари Вагнер ёлланма аскарлари GM-94 гранатомётлари ёки энг янги модификациядаги автоматлар, шунингдек, бошқа замонавий ва қиммат ускуналар билан жиҳозланган бўларди.

Аммо ҳозир ҳаммаси ўзгарган. Унинг сўзларига кўра, нафақат қурол-яроғ ва касбий маҳорат, балки ёлланма аскарларнинг жангда қандай қўлланилиши ҳам ўзгарган.

«Биз Вагнернинг элита компания эканига кўникиб қолганмиз. У ҳар доим яхши тайёргарликдан ўтган эркаклардан иборат бўлган. Улар қурол-яроғ билан яхши муомала қилган ва ўта қийин вазифаларни бажарган», дейди у. «Аммо ҳозир биз уларнинг оддий маҳбуслар эканлигини кўрмоқдамиз.»

«Улар бу ерга олиб келинади, бир неча кун жанг қилишади, кейин ёки қўлга олинадилар ёки ўлдириладилар. Уларни тўп еми сифатида ишлатишмоқда.»

«Қўлга киритилган сўзлашувларда биз ҳатто уларни «бир марталиклар» дейишганини ҳам эшитдик», деб қўшимча қилди Рибакова.

«Масалан, Бахмутда ўнг қанотда олиб борилаётган жанг услубини олайлик. Аввалига улар минометдан ўт очишади, сўнг дарҳол 30-50 кишилик гуруҳлар билан вагнерчилар олдинга чиқади. Шунчаки қурбон бўлиш учун

Иккинчи жаҳон уруши тактикаси

«Улар шу йўл билан ўт очаётган позицияларимизни аниқлашга уринмоқда. Бу Иккинчи жаҳон урушидан қолган тактика, у вақтларда позицияларни аниқлай оладиган дронлар бўлмаган», дейди киевлик ҳарбий таҳлилчи ва «Ҳаққоний иш» нодавлат ташкилоти ҳамраиси Дмитрий Снегирёв.

«Ўша вақтларда мудофаа позицияларининг қаерда эканлиги жанг йўли билан разведка қилиниб, аниқланган.»

«Энди эса, бу одамлар гиёҳванд моддалар билан ҳам тўйинтирилмоқда», деди у. «Улар барбитуратлардан фойдаланишмоқда... Бундай тартибсизликка айнан шу дорилар сабаб бўлмоқда.»

Вагнернинг маҳбусларга таяниб қолгани унинг чорасизлигидан дарак беради, дейди Снегирёв.

«Охирги маълумотларга кўра, Вагнер ХҲК таркибидаги собиқ маҳбуслар сони аллақачон 60% дан ошган», деди у. «Бундан ташқари, Пригожин оғир жиноятлар учун турмада ўтирганларни ҳам олиб кетмоқда.»

«Унга қўлидан ҳамма нарса келадиган тажовузкор муртадлар керак», деди у.

«Белгили» жангчилар

Украина мудофаа вазирлигининг Бош разведка бошқармаси маълумотларига кўра, Вагнер гуруҳи томонидан ёлланганлар орасида ОИВ ва гепатит C билан касалланган маҳбуслар ҳам бор.

«Биргина Металостройдаги (Россиянинг Ленинград вилояти) 5-сонли ахлоқ тузатиш колониясидан ОИВ инфекцияси ёки гепатит C вируси аниқланган 100 дан ортиқ маҳбусларнинг «Вагнер» ХҲК сафига «ёллангани»нинг ўзи ҳам бу ҳодиса қанчалик оммавий тус олганини кўрсатиб турибди», дейилади хабарда.

«Руслар бундай касал «жангчилар»нинг қўлларига махсус билагузуклар тақишни буюради», дейилади унда.

«Вагнер гуруҳининг буйруғи билан инфекцияланган аскарлар, агар ОИВ билан касалланган бўлса – қизил, агар уларда гепатит бўлса, оқ рангли билагузук тақишга мажбурланади.»

Бу вагнерчилардан бир нечтаси аллақачон Украина кучлари томонидан қўлга олинган бўлиб, улар Вагнер ХҲК вирус юқтирган маҳбусларни оммавий равишда ёллаганини тасдиқлашган, дейилади баёнотда. «Россия шифокорлари... гепатит ёки ОИВ билан касалланган ярадор аскарларга ёрдам беришдан бош тортадилар.»

Шафқатсиз иттифоқчилар

Киевда яшовчи украиналик ҳуқуқбон Татьяна Ивановага кўра, маҳбуслардан «тўп еми» сифатида фойдаланиш Россия ҳукуматининг бутунлай қулаганидан далолат беради.

«Қандайдир одамлар қамоқхоналарга бориб, у ердагиларни ноқонуний равишда – шахсни тасдиқловчи ҳужжатларсиз, умуман ҳеч нарсасиз олиб чиқса ва урушга олиб кетса», дейди у.

«Бу одамлар – ҳақиқатан ҳам қул. Чунки уларнинг ҳеч нарсаси йўқ. Улар эркинлик ҳуқуқига эга эмас. Буйруқни бажаришдан бош тортишса, жазо муддатлари узайтирилиши мумкин», дейди Иванова.

Пригожин шафқатсиз, аммо Путинга айнан шундай – муросасиз ва ҳар қандай жиноятга тайёр иттифоқчи керак, деб қўшимча қилди у.

Айнан шу сабабли ҳам Пригожинга Россияда ҳар қандай муаммоларни ҳал қилиш учун ҳуқуқ ва ваколатлар берилган, деди у.

Россияда бирор қамоқхонага кириш учун кўплаб бюрократик тўсиқлардан ўтиш керак. Бироқ, Пригожин ҳамма эшикларни оча олади ва унга барча қонунларни четлаб ўтиб, маҳбусларни олиб кетишга рухсат берилади.

«Бу давлат институтларининг қулаши деб аталади», деди Иванова. «Давлатнинг ўзи қулади... Ҳеч нарса ишламаяпти.»

«Агар мамлакат президенти бошқа бировга қамоқхонадан (маҳбусларни) олиб кетишга рухсат берган бўлса, бу – давлат йўқ, деганидир».

«Қонун устуворлиги йўқ, қонунлар мавжуд эмас. Одамлар мутлақо ҳуқуқдан маҳрум... Бутун мамлакат қулга айланган», деди у. «Бу – даҳшат, энг аввало русларнинг ўзи учун».

Сизга мақола ёқдими?

Фикрлар 1

Сиёсат * Мажбурий 1500 / 1500

Ёввойи Россия давлати

Жавоб бериш