Карвонсарой
Оммавий ахборот воситалари

Россияга қарши санкциялар Лотин Америкасидаги «Спутник» агентлигини қийин аҳволга солиб қўйди

Хуан Камило Эскорсия

Давлат бошқарувидаги Russia Today медиа гуруҳи таркибидаги «Sputnik News»нинг Москвадаги идораси. [Младен Антонов/AFP]

Давлат бошқарувидаги Russia Today медиа гуруҳи таркибидаги «Sputnik News»нинг Москвадаги идораси. [Младен Антонов/AFP]

Россиянинг «Спутник» ахборот агентлиги феврал ойи охирида Европа Иттифоқи (ЕИ) тасдиқлаган 10-аксилроссия санкциялари тўпламининг таъсири туфайли Рио-де-Жанейродаги идорасини ёпган.

Санкцияларнинг 10-тўплами Россиянинг Украинадаги босқинига бир йил тўлиши муносабати билан эълон қилинган эди.

«Бугун мен Европа Иттифоқи санкцияларининг 10-тўплами туфайли «Sputnik Brazil» билан шартномамни бекор қилдим, чунки бу сафар улар агентликка таъсир қилиб, Риодаги идоранинг ёпилишига сабаб бўлди», деб ёзган 13 март куни «Спутник» агентлигининг собиқ ходими Марина Ланг ўзининг Твиттер (@marinalang) саҳифасида.

Лангнинг сўзларига кўра, санкциялар эълон қилинганидан сўнг «идорада йигирма киши ўз лавозимидан озод қилинган». Аммо унинг таъкидлашича, «дунёнинг бошқа минтақаларида офислари борлиги туфайли агентлик ҳали ҳам мавжуд. Офиси ёпилганига қарамай, «Спутник» португалчада контент яратишда давом этади».

«Спутник» ҳеч қайси хабарида ёки ижтимоий тармоқларида бу ҳақда маълумот бермаган.

2022 йил февралдаги ҳужумдан сўнг март ойида ЕИ ҳудудида «Russia Today» (RT) ва «Sputnik News» эфирлари тақиқланган эди. Чекловлар Россиянинг иккала ОАВ «махсус ҳарбий операция» деб атаган уруш ҳақида тизимли дезинформация тарқатгани туфайли жорий қилинган.

ЕИдаги RT ва «Спутник» агентликларига қўйилган бу чекловлар ўша вақтда уларнинг Лотин Америкасидаги фаолиятига таъсир қилмаган. Аммо, АҚШ қонунчилари ва расмийлари минтақада «RT en Español» ва «Sputnik Mundo» таъсиридан хавотир билдирганлар.

«Россия президенти Владимир Путиннинг Украинадаги ҳаракатлари фонида ушбу ОАВ таъсири ва фаолияти кучайгани ҳақидаги хабарлардан чуқур ташвишдамиз», дейилади ўтган йил июл ойида Twitter компаниясига юборилган, АҚШ Сенатининг ташқи алоқалар қўмитаси раиси Роберт Менендез ва сенаторлар Билл Кессиди ва Тим Кейн томонидан имзоланган мактубда.

Лотин Америкасида Россиянинг бу каби веб-сайтларини тахминан 30 миллион одам кузатади.

Бевосита таъсир

АҚШ қонунчилари ва расмийлари томонидан изҳор қилинган хавотирлардан саккиз ой ўтиб, Лотин Америкасидаги Россия ОАВ билан боғлиқ вазият ўзгарган. Россияга қарши санкцияларнинг 10-тўплами Путиннинг Украинага қарши урушининг бир йиллигида кучга кирган ва «Спутник» агентлигига сезиларли таъсир кўрсатган.

Санкцияларнинг янги тўплами Москванинг қуроллар тизимида қўлланиладиган 47 та электрон компонентларни тақиқлаб, Эроннинг Ислом инқилоби посбонлари корпусига алоқадор Эроннинг еттита компаниясига санкциялар жорий қилган, 121 та россиялик шахс ва компанияни аллақачон 1500 дан ортиқ одамни ўз ичига олган қора рўйхатга киритган.

«Sputnik News»нинг Лотин Америкаси таҳририяти идораси 2015 йил ўрталаридан бошлаб, Уругвайнинг Монтевидео шаҳрида фаолият юритиб келади. Офис радиодаги эфирларни мувофиқлаштиради, «Sputnik Mundo» веб-сайтини бошқаради ҳамда маҳаллий ОАВ ва минтақадаги филиаллар учун янгиликлар ёзади.

Шахси очиқланишини истамаган Лотин Америкасидаги «Спутник» мухбирлари ва собиқ ходимларининг айтишича, Россиянинг ахборот агентлиги ҳар бир мамлакатда бир ёки иккита фрилансер журналистни ёллаган.

Бу журналистларга Россия қонунчилиги билан тартибга солинадиган аутсорсинг шартномалари бўйича ойига 1500-2500 доллар тўланади.

«Спутник Лотин Америкасининг турли мамлакатларида шундай ишлайди. Унинг рўйхатдан ўтган идораси ёки юридик мақоми йўқ, бу маҳаллий солиқларни тўламаслик имконини беради. Қолаверса, у маҳаллий журналистларни ходим қилиб ишлатиш ўрнига фрилансер сифатида ёллашни маъқул кўради, натижада тиббий ва бошқа имтиёзлардан кўп пул тежаб қолинади», деди собиқ Спутник журналисти.

«Шу тариқа маҳаллий банклар ва ҳукуматнинг кўзига бу фрилансерларнинг ойлик иш ҳақи маошдан кўра кўпроқ халқаро пул ўтказмасига ўхшаб кўринади», деб қўшимча қилди у.

Тўловларнинг кечикиши

«Спутник»нинг Эквадор, Перу, Боливия ва Бразилиядаги мухбирлари сўнгги ойларда тўловларнинг кечикиб кетгани ва бошқа сабаблар туфайли ишдан бўшаган, дейди манбалар. Хабар қилинишича, «Спутник» агентлигига ишлайдиган фрилансерлар бир қанча муддат тўловлар билан боғлиқ муаммоларга дуч келишган, Украинага босқиндан сўнг эса вазият янада ёмонлашган.

«Тўловнинг кечикиши – авваллари баъзида, йилига бир ёки икки марта содир бўлар эди, лекин санкциялар жорий қилинганидан бери бу ҳолатлар кўпайди. Энди тўловлар икки-уч ойда келиб тушмоқда», дейди ҳанузгача агентлик билан ҳамкорликда ишлаётган журналист.

Россиянинг «Россия Сегодня» давлат медиа гуруҳига (RTга ҳам эгалик қилади) тегишли бўлган «Спутник» Лотин Америкасидаги мухбирларига ҳақ тўлаш учун ҳар ой Сбербанк орқали Москвадан пул жўнатади. Россиянинг энг қадимги ва энг йирик банки бўлган Сбербанкнинг асосий улуши (60,25%) Россия Марказий банкига тегишли.

Бироқ, 2014 йилдан бери Европа Иттифоқининг Сбербанк билан транзакцияларга қўйган чекловлари, шунингдек банк бошқарув кенгашининг айрим аъзолари пул ювиш амалиётлари сабаб АҚШ адлия вазирлигининг хорижий активларини назорат қилиш бошқармасининг (OFAC) қора рўйхатига киритилгани – Путиннинг Украинага қарши урушидан аввалроқ Лотин Америкасидаги фрилансерларга тўловнинг кечикишига сабаб бўлган бўлиши мумкин.

Европа Иттифоқи бу чекловларни Путиннинг Украина шарқидаги биринчи ҳарбий ҳужумларидан кейин жорий қилган эди.

Аммо 2022 йил февралдан, Путин қўшни давлатга кенг кўламли босқин бошлаганидан сўнг, АҚШ банкларига «Сбербанк» корреспондент-банки сифатида фаолият юритиш тақиқлангани – aфтидан, Лотин Америкасидаги «Спутник» фрилансерларига ҳақ тўлашнинг кечикишига асосий сабаби бўлган. Бу тақиқ OFAC «Сбербанк» директорлар Кенгашининг яна саккиз нафар аъзосини қора рўйхатга киритган вақтда жорий этилди, бу эса тўлов жараёнларининг янада мураккаблашувига олиб келди.

«Биз биламизки, тўловлар бевосита Москвадан Сбербанк орқали Монтевидеодаги «Спутник» минтақавий офисига юборилади, у ердан минтақадаги фрилансерларнинг банк ҳисобрақамларига ўтказилади ва биз уларни халқаро пул ўтказмаси сифатида қабул қиламиз», деди «Спутник»ка алоқадор бошқа бир маҳаллий мухбир.

«Спутник» раҳбарлари санкциялардан олдин ҳам тўловларнинг кечикиши ёки маблағлар ҳаракати ҳақида «Лотин Америкаси журналистларига кўп маълумот ёки тушунтириш бермаган», деди у. Шу каби муаммоларга қарамай, айрим мухбирлар минтақада иш имкониятлари чеклангани учун агентлик билан ҳамкорликни давом эттирмоқда, ҳатто бунинг учун Путиннинг урушини оқловчи мақолалар ёзиш керак бўлса ҳам.

«Украинага босқинни «махсус ҳарбий операция» деб атайдиган Москва ва Монтевидеодаги таҳририятнинг позициясига қўшилмаганим ва улар агентликдан ташвиқот машинаси сифатида фойдаланаётгани учун Спутникдан бўшадим. Бироқ бугунги кунда ҳамма ҳам бундай қилолмайди, шу сабабли баъзи мухбирлар агентликнинг партиявий йўналиши ёки мафкурасидан норози эканига қарамай, ҳалигача ўша ерда ишламоқда», деди Карвонсаройга ўз исмини ошкор қилмаслик шарти билан гапирган собиқ «Спутник» мухбири.

Карвонсаройга маълум бўлишича, «Спутник» журналистлари ва Лотин Америкасидаги собиқ фрилансерларга 9-банд (махфийлик), 9.7 ва 9.9-бандлар бўйича шартнома муддати тугаганидан кейин уч йилгача компаниянинг ички ишларини бошқа медиа компанияларга ошкор қилиш тақиқланган. Шу тариқа айримлар фақат анонимлик шарти билан гапиришга журъат қилганлар.

Сизга мақола ёқдими?

Фикрлар 0

Сиёсат * Мажбурий 1500 / 1500