Карвонсарой
Таҳлил

Сиздирилган Кремл ҳужжатлари бутун Европа бўйлаб ўтказилган сохта норозилик акцияларини фош қилди

Ольга Чепил

Сўнгги бир неча ой ичида Париж, Брюссел, Ҳаага ва Мадридда Кремл қўлловида Украинага қарши 10 та намойиш ўтказилди. Суратда бундай намойишчиларнинг ҳақиқий мотивация манбаларини – йирик купюрали Россия пулларини ушлаб тургани акс этган. [«Досье» маркази]

Сўнгги бир неча ой ичида Париж, Брюссел, Ҳаага ва Мадридда Кремл қўлловида Украинага қарши 10 та намойиш ўтказилди. Суратда бундай намойишчиларнинг ҳақиқий мотивация манбаларини – йирик купюрали Россия пулларини ушлаб тургани акс этган. [«Досье» маркази]

КИЕВ – Сизиб чиққан Кремл ҳужжатлари Москванинг НАТО давлатлари ўртасида низо келтириб чиқариш мақсадида бутун Европада сохта норозилик намойишлари ўтказиш уринишларини фош этди.

Сиздирилган ҳужжатлар ҳақида 7 май куни Европадаги бир қатор ахборот агентликлари, жумладан, Германиянинг энг йирик кундалик газетаси Süddeutsche Zeitung ва Франциянинг Le Monde газеталари хабар берган.

Ҳужжатлар Кремл танқидчиси Михаил Ходорковский бошқарувидаги «Досье маркази» ташкилотига сиздирилган.

Deutsche Welle ва бошқа оммавий ахборот воситаларининг хабар беришича, бу намойишлар «Украинага қарши кайфиятни юзага келтириш ёки Швециянинг НАТОга қўшилишини қийинлаштириш» мақсадида саҳналаштирилган.

5 март куни Парижда ўзини украиналик қилиб кўрсатган бир қанча қаллоблар Туркия президентига қаратилган баннерларни кўтариб чиқишган, унда «Эрдўғон, зилзила бу – россиялик сайёҳлар учун интиқомдир» деб ёзилган эди. [«Досье» маркази]

5 март куни Парижда ўзини украиналик қилиб кўрсатган бир қанча қаллоблар Туркия президентига қаратилган баннерларни кўтариб чиқишган, унда «Эрдўғон, зилзила бу – россиялик сайёҳлар учун интиқомдир» деб ёзилган эди. [«Досье» маркази]

Швеция, Финляндиядан фарқли ўлароқ, Туркиянинг қаршилиги сабаб бу йил НАТОга аъзо бўла олмади. Айрим кузатувчилар Россиянинг таъсир операциялари Анқарада Швециянинг иттифоққа киришига қарши мувозанатни бузган бўлиши мумкинлигини айтмоқда.

НАТОга аъзолик Иттифоқнинг амалдаги аъзолари уни бир овоздан маъқулласагина мумкин бўлади.

Фитна

Афтидан, Кремл ичида разведка ходимларини жалб қилган ҳолда тузилган ҳужжатларда Россия агентларининг кичик гуруҳларига Европанинг йирик шаҳарларида сохта норозилик намойишлари ўтказиш вазифаси топширилган.

Жорий йил бошида Россия расмийлари Европадаги исломофобиядан фойдаланиб, Туркияни Европа давлатлари ва хусусан, Швецияга қарши қўйишга ҳаракат қилган эди.

Бу сценарий иш берган бўлиши мумкин.

Январ ойида Анқара Швецияда ўтказилган Туркия сиёсатига қарши иккита норозилик намойишини қоралаб, Швеция мудофаа вазирининг Туркияга режалаштирилган ташрифини бекор қилди. Бу ҳодиса Швециянинг НАТО борасидаги умидлари учун ўта муҳим паллада юз берган.

Маълум бўлишича, январ ойида Стокҳолмдаги Туркия элчихонаси олдида Қуръонни ёқиб юборган маргинал даниялик фаолнинг намойиши учун россияпараст журналист пул тўлаган.

«Досье» маркази кўриб чиққан ҳужжатларда Нидерландиядаги ниқобли «намойишчиларнинг» оёқлари билан Туркия байроғини топтаб, Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғаннинг портретини ёқиб юбораётгани акс этган Туркияга қарши видеоларни суратга олиш таклиф қилинган.

Яна бир эҳтимолий операция бутун Европада, жумладан Париж, Ҳаага, Брюссел ва Франкфуртда Эрдўғонни ҳақоратловчи плакатларни олиб юриш билан боғлиқ бўлган.

Ҳужжатларнинг бирида 5 март куни Париждаги саҳналаштирилган норозилик намойишининг тафсилотлари келтирилган бўлиб, унда ўзини украиналик қилиб кўрсатган бир қанча қаллоблар қўлларини нацистларга хос кўтариб, «Эрдўғон, зилзила бу – россиялик сайёҳлар учун интиқомдир» деб ёзилган плакатларни ушлаб туришган.

Бу сохта хитоб 6 феврал куни Туркия ва Сурияда содир бўлган вайронкор зилзилага тааллуқли эди.

Россиянинг очиқдан-очиқ гибрид уруши

«Ҳар қандай норозилик намойишларини ўтказиш ёки ўз фаолларини, провокаторлари ёки намойишчиларини жўнатишга уриниш, шубҳасиз, гибрид уруши технологияси ҳисобланади... Россия буни анчадан бери қўллаб келиши маълум», дейди киевлик сиёсий маслаҳатчи Сергей Биков Карвонсарой нашрига.

Бу атама нафақат анъанавий ҳарбий жанглар, балки замонавий ахборот воситаларини, яъни киберҳужумлар ва ташвиқотни ўз ичига олган тактикани англатади.

«Жамиятни тафриқага солишни истасангиз, унинг ички норозиликлари ва ихтилофларини авж олдиришингиз керак. Руслар бундан фаол фойдаланмоқда», дейди Биков.

«Шундай сохта норозилик намойишларини ўтказиш, зарур муждаларни илгари сурадиган провокаторни юбориш ҳам шулар жумласидан», деди у.

Россия разведкасининг Парижда Эрдўғонга қарши саҳналаштирилган норозиликдан кўзлаган бирламчи мақсади украиналикларни туркларга душман қилиб кўрсатиш эди, дейди у.

Россия агентлари баннерга Украина байроғини чизиб қўйишган – «ҳатто кар-соқов одам ҳам бу украиналикларнинг иши» деб ўйлаши учун, деди Биков.

«Аслида эса, украиналиклар Туркияга ўзларининг фавқулодда вазиятлар хизмати бўлинмасини жўнатиб, вайроналарни тозалаш ва [омон қолганларни] қутқаришда ёрдам беришган... бироқ руслар украиналикларни ёмон қилиб кўрсатмоқчи», деди Биков 6 феврал кунги зилзила оқибатлари ҳақида гапириб.

Ҳужжатларда, шунингдек, 2022 йил декабридан бери Кремл Париж, Брюссел, Ҳаага ва Мадридда Украинага қарши 10 та намойиш ўтказгани аниқланган, деб ёзади Le Monde.

Россия агентлари ижтимоий тармоқлар учун ташвиқот яратиш мақсадида бошқа йўналишдаги намойишларга ҳам қўшилган.

«Досье» марказига кўра, бундай митинглар Россия билан яқин алоқадаги шахслар билан боғлиқ бўлган.

«Оммавий намойишлар билан ишлаш – Россия разведкасининг стандарт усулларидан бири», дейди «Бирлашган Украина» таҳлил маркази эксперти, сиёсий таҳлилчи Дмитри Левус Карвонсарой нашрига.

«Уларнинг ичига сингиб кетишгина эмас, балки баҳоналарни ўйлаб топиш, ўтказиш ва ўша мамлакатлар фуқароларидан иборат агентлар тармоғи орқали ташкиллаштириш», деди Левус.

Жосуслар ва қаллоблар

Россия разведкаси ходимлари маҳаллий фуқаролар қиёфасидаги «жосус» бўлибгина қолмай, «ихтиёрсиз равишда рус разведкаси учун ишлайдиган» маҳаллий аҳоли вакилларини ҳам ўзлари тарафга оғдирадилар.

Бундай операцияларда Россиянинг имзосини аниқлаш осон, дейди Левус.

«Масалан, экология муаммоларига оид намойишлар чоғида бу намойиш мавзусига ҳеч қандай алоқаси бўлмаган, масалан «Украинадаги урушни молиялаштиришни бас қилинг» каби шиорлар пайдо бўлади», деди у.

«Бу аксил-глобализм ёки экологик мавзу сифатида кўрсатилса-да, воқеликка умуман алоқаси йўқ. Бундай ҳолатларда Россия разведкасининг қўли яққол билиниб қолади.»

«Улар шунингдек, Европадаги айирмачилик намойишларидан ҳам фойдаланмоқда», деб айтган Левус.

«Россияликлар Каталониядаги (Испания) намойишларга фаол кириб бормоқда... улар Каталониянинг Донецк ва Луганск халқ республикалари билан ўхшашликларини кўрсатишга уринмоқдалар», деб айтган у 2014 йилда Россия аскарлари Украинада куч билан тузган сохта республикаларни назарда тутиб.

Левусга кўра, Кремл Европадаги агентларидан пул аямайди, улар икки тоифага бўлинади.

Биринчиси россиялик агентлар ва провокаторлардан иборат бўлиб, март ойида Францияда бўлиб ўтган намойишлардаги каби «ифлос» пикетларда иштирок этишади.

«Улар иштирокчилар ва ташкилотчиларга пул тўлашади. Кўп ҳолларда бу яширин маблағ бўлиб, унинг келиб чиқишини аниқлаш имконсиз. Провокаторлар, ўз плакатлари борларга албатта пул тўлашади», деб айтган Левус.

Иккинчи тоифа – Россия таъсирининг «расмий» таркибий қисми бўлиб, унга Россиянинг хориждаги элчихоналари ва консулликлари, «Русский мир» жамғармаси ва энг муҳими, дунёнинг 81 мамлакатидаги гуманитар лойиҳаларга бағишланган «Россотрудничество» ташкилоти киради.

Рус уйи номи билан танилган «Россотрудничество» Марказий Осиёдаги Москванинг таълим, маданий ва гуманитар ташаббусларини амалга оширувчи асосий воситаларидан биридир.

«Албатта, бу расмий ташкилотларда ишловчи фаолларнинг ҳаммаси ҳукумат бюджетида ва маош олишади», деб айтган Левус.

Хайрихоҳ кўринишда, таълимни ривожлантириш ниқоби остидаги ушбу расмий ижрочилар Россия манфаатларини тарғиб қилиш билан шуғулланади.

Совет мероси

Россия ва ундан аввал Совет Иттифоқи хорижда таъсир ўтказиш учун сохта намойишлардан фойдаланиб келган.

Иккинчи жаҳон урушидан кейин Москва Ғарбий Европада кучли агентлар тармоғини яратган, дейди Бутунжаҳон украиналиклар конгрессининг Ғарбий Европа бўйича минтақавий вице-президенти, Португалияда яшовчи Павло Садоха.

«Уларнинг фаолияти айниқса, жанубий Европа: Португалия, Испания, Италия, Грецияда самарали тарзда кенгайиб борди, у ердаги агентлари орқали Россия кучли таъсирга эга эди. Советларнинг энг катта элчихонаси Португалияда бўлган», деди Садоха Карвонсаройга.

Кейинчалик Россия Европада коммунист ва сўл ҳаракатлар ёрдамида фуқаролик гуруҳларини ташкиллаштира бошлади. Садохага кўра, бу чораларни доим Россия разведкаси мувофиқлаштирган.

«Ҳозирги кунгача бу ташкилотларни аниқлаш жуда осон, чунки уларнинг номида «Дўстлик» (Дружба), «Тинчлик» (Мир), «Славянлар» (Славяне) каби сўзлар бўлади», деб айтган Садоха.

Бундай ташкилотлар «Украина мавжуд эмаслиги, у ердаги ҳамма нарса рус дунёсига тегишли экани ҳақидаги нарративни ёйинлаган, қисқаси, ҳозир Россия ташвиқоти такрорлаётган ҳамма нарсани айтган.»

«Улар тарихимизга оид ва ҳақиқатда юз бераётган фактларни ўзгартиришди», дейди у.

«Ҳозир биз ва Европадаги бошқа фуқаролик гуруҳларининг асосий мақсади – «Русский Мир» ва «Россотрудничество» фаолиятини тўхтатиш. Чунки, бу «намойишларнинг» барчаси шу ташкилотлар орқали молиялаштирилмоқда», деди Садоха.

«Тажрибамдан келиб чиқиб айтсам, агар молиялаштириш чекланганида россияликлар буларнинг барини ташкиллаштира олмас эди... Биз маблағ оқимини тўхтатишимиз керак.»

Сизга мақола ёқдими?

Фикрлар 1

Сиёсат * Мажбурий 1500 / 1500

Ҳеч кимга сир эмас, Россия бошқа давлатларнинг ички ишларига аралашиб, турли террор хуружларига ҳомийлик қилган. Менимча, Россия учун жавоб бериш вақти келди.

Жавоб бериш