Qirgʻizistonda jamoat tartibini saqlash va atrof-muhit muhofazasiga oid qonunlar qatʼiylashtirilmoqda

BISHKEK – Qirgʻizistonda joriy etilgan yangi, yanada qatʻiyroq jarimalar va boshqa choralar qizgʻin muhokamalarga sabab boʻlmoqda.

1-yanvardan hukumat yoʻl harakati qoidalarini buzganlik, shuningdek, koʻchalarda tupurganlik uchun jarimalar miqdorini sezilarli oshirdi. Shuningdek, chiqindilarni yoqish ham qoidabuzarlik sifatida baholanib, kata jarima solinishiga sabab boʻladi.

Xavfsiz va ozoda Bishkek

Oʻzgarishlarni xavfsizlik kamarini taqmaganlik uchun belgilangan jarimaning oshganida ham koʻrish mumkin. Oʻtgan yili uning hajmi 300 soʻmni (4 dollar) tashkil etgan boʻlsa, joriy yildan qariyb uch baravarga oshib, 1000 soʻmga (14 dollar) yetgan.

Shahardan tashqarida ushbu jarima miqdori 3000 qirgʻiz soʻmini (42 AQSH dollari) tashkil etadi.

2017-yilda oʻrtacha oylik maoshi 15670 qirgʻiz soʻmini tashkil etgan mamlakat uchun bu jarimalar ogʻir va taʼsiri sezilarlidir.

Koʻchalarda tupurush va meva poʻchoqlari kabi mayda narsalarni tashlaganlik uchun 5500 soʻm (80 dollar) jarima belgilangan.Barglar va maishiy chiqindilarni yoqish ham qoidabuzarlik hisoblanib, bu uchun 7500 soʻm (107 dollar) jarima toʻlash kerak boʻladi.

Joriy qish mavsumida Bishkekdagi ekologik holatning yomonlashgani chiqindilarni qonunga zid ravishda yoqishga qarshi qonun-qoidalarning qatʼiylashtirilishiga sabab boʻldi. Saunalar yoqilgʻini tejash uchun chiqindilarni ham yoqishgani bois, megapolisdagi havoning ifloslanish darajasi meʼyordan ancha yuqori ekani qayd etilgan. Ayrim saunalarda, hatto avtomobil shinalari ham yoqilgan.

Qirgʻiziston bosh vaziri Muhammedkali Abilgaziyev fuqarolarda axloqqa oid jamoatchilik hissi va tajribasini shakllantirishga alohida eʼtibor qaratish” zarurligini taʼkidladi.

Turlicha munosabatlar

Jamoatchilikning islohotlar borasidagi fikri turlicha boʻlmoqda.

Qirgʻiz jamiyati, bu jarayon qattiqroq jazo choralarini talab qiladigan boʻlsa ham, axloq madaniyatini oʻrganishi kerak, dedi jamoatchilik bilan aloqalar boʻyicha bishkeklik mutaxassis Shirin Dubanayeva.

“Afsuski, koʻpchilik fuqarolarimizning yurish-turishi havas qilarlik darajada emas”, dedi u Karvonsaroyga. “Hech kim shahar haqida qaygʻurmaydi va boshqalarni hurmat qilmaydi. Masalan, koʻchada kimningdir tupurganini koʻrish men uchun har doim yoqimsiz boʻlgan. Bu jirkanch holat”.

Bishkeklik karikaturachi Ruslan Valitov poytaxtdagi ekologik holatni uni hammasidan koʻra koʻproq tashvishga solishini va shu bois ham islohotlarni qoʻllab-quvvatlashini aytadi.

“Qishda saunalar va xususiy uylar egalari oʻz turarjoylarini qoʻllariga tushgan narsani yoqib, isitishga harakat qiladilar”, dedi u Karvonsaroyga. “Narijada esa biz quyuq tutun sababli diqqinafas boʻlamiz. Atrof-muhitni asrashga qaratilgan chaqiriqlar foyda bermaydi, shu sababli qoidabuzarlarning hamyoniga zarba berishda boshqa chora qolmaydi. Bu – odamlarimizda masʻuliyat hissini paydo qilishning yagona yoʻli”.

Biroq yangi qonunlar, xususan, yoʻl harakati qoidabuzarligi uchun jarimalar miqdorining oshirilgani inspektorlar orasida korruptsiyani kuchaytirishi mumkin, deydi bishkeklik taksi haydovchisi Oleg Demyanenko.

“Qoidabuzarlargan olingan jarimalarning oz qismigina davlat gʻaznasiga tushadi”, dedi u Karvonsaroyga. “Odatda, haydovchilar “joyida kelishishga” harakat qiladilar. Jarimalar miqdorining ortishi bilan, yoʻl harakati nozirlarining ishtahasi ham oʻsadi.”

Hukumat idoralari hisobdorligini taʼminlash

Qirgʻizistondagi nazorat organlari poraxoʻrlikka qarshi kurash maqsadida yoʻl harakati politsiyasini nazorat qilib boradi, dedi bishkeklik tahlilchi 8-yanvar kuni Ozod Yevropa/Ozodlik radiosining qirgʻiz xizmati bilan suhbatda.

Ushbu nazorat organlari tarkibiga vazirlikning korrupsiyaga qarshi kurash boshqarmasi, Bosh prokuratura va Milliy xavfsizlik davlat qoʻmitasi kiradi, deb maʼlum qildi sobiq ichki ishlar vaziri oʻrinbosari, isteʼfodagi general-mayor Sadirbek Dubanayev.

“Agar ular chindan ham chora koʻrib, nazoratni kuchaytira olsalar va agar har bir boʻlinma boshligʻi oʻz qoʻl ostidagilarini nazorat qilsa, tartib oʻrnatiladi, deb oʻylayman”, dedi Dubanayev Ozodlik radiosiga.