Rossiyaning uquvsizligi sabab Suriyada terrorchilar qamrovi kengaydi

Kuzatuvchilar va faollarga koʻra, Rossiya rejim nazoratidan tashqarida boʻlgan soʻnggi anklavdagi tinch aholini himoya qilolmay, Idlibdagi ekstremistlar vakolatlarini bexosdan oshirib yuborish bilan Suriya urushiga aralashuvida muvaffaqiyatsizlikka uchragan.

Sentabr oyida Rossiya va Turkiya vaqtinchalik sulh borasida kelishib oldilar, u Idlib hududini Suriya rejimining yalpi hujumidan himoya qilishi kerak edi.

Biroq, bu sulh “Al-Qoida” shoʻbasi boʻlgan “Tahrir Ash-Shom” guruhining hududni toʻliq egallab olishi ortidan bekor boʻlgan. Hududdagi tinch aholi esa zulm, qonunsizlik va tashqaridan amalga oshirilayotgan bomba hujumlaridan aziyat chekmoqda.

Sulh bitimi kuchga kirganidan keyin Idlibda “Tahrir Ash-Shom”ning hududdagi boshqa qurollangan muxolifatchi guruhlar hisobiga kengaygani kuzatilgan, dedi suriyalik jurnalist Muhammad Abdulloh “Diyaruna” nashriga.

Kelishuv ekstremistlar ittifoqi taʼsirining kengayishiga sabab boʻldi, dedi u. Guruh iqtisodiy resurslar ustidan nazorat oʻrnatib, soliqlar yigʻish hamda oziq-ovqat va neft mahsulotlari kabi asosiy tovarlar savdosini qoʻlga olishga muvaffaq boʻlgan.

Uning aytishicha, natijada “Tahrir Ash-Shom” sulh bitimi kuchga kirishidan avvalgi holatiga nisbatan ancha kuchaygan, berilgan boshpana esa unga harbiy va siyosiy salohiyatini bir joyga jamlash imkonini taqdim etgan.

Idlib hududi “Al Qoida” va “Islom davlati” (ID) bilan bogʻliq boshqa ekstremistik guruhlar uchun ham boshpana boʻlib qoldi, dedi Abdulloh.

Sulh bekor boʻldi

“Ruslar aralashgan hudud va xalqaro koalitsiya kirgan hududlar taqqoslanadigan boʻlsa, voqelikda juda katta farq koʻzga tashlanadi”, dedi u.

Uning soʻzlariga koʻra, xalqaro koalitsiya IDga qarshi kurash va ozod qilingan hududlarni tiklashda Suriya demokratik kuchlarini (SDK) qoʻllab-quvvatlagan.

Bu hududlar mahalliy kengashlar tomonidan boshqariladi, ular tiklash ishlarida oʻz yordam va xizmatlarini taqdim etmoqdalar, dedi u. Idlib terrorchilar iniga aylanganidan beri mahalliy aholi asosiy xizmatlarning yoʻqligidan aziyat chekmoqda.

Idlib viloyatida yashovchi mahalliy aholining fikricha, sulh bitimi ilk kunlardayoq muvaffaqiyatsizlikka uchragan, sababi koʻplab tumanlar avvalgidek har kuni oʻqqa tutilmoqda, deydi idliblik faollardan biri Haysam al-Idlibiy “Diyaruna” nashriga.

Uning aytishicha, havo hujumlarining aksari “Tahrir ash-Shom” pozitsiyalariga emas, balki tinch aholi yashaydigan hududlarga qaratilgan, bundan esa tinch fuqarolarni viloyatning ichki tumanlarga haydash orqali hududni butkul tozalash maqsad qilingan.

Suriya rejimining Idlibda kimyoviy qurol qoʻllashi va sulhga putur yetkazishga urinishi mumkinligi borasida xavotirlar paydo boʻlgan.

Otashkesim tinch fuqarolarning sharoitlarini yaxshilashi yoki ularni asosiy mahsulotlar bilan yetarli darajada taʼminlashga yordam berishi kerak edi, lekin amalda buning aksi yuz berdi va endi Idlibga yordam yetkazishning imkoni yoʻq, dedi al-Idlibiy.

Bu yerdagi aholining aksari tirikchilik vositalarisiz va ishsiz , qashshoqlik chegarasida kun kechiradi, asosiy mahsulotlarning taqchilligi sabab ularning narxi koʻtarilib ketgan, dedi u.

Suriya davlati “inqiroz yoqasida”

Rossiya ommaviy axborot vositalari mamlakatning Suriyaga bostirib kirishini “suriyaliklarga yordam berish va terrorni yengish”ga urinish sifatida tasvirlashda davom etmoqda, dedi suriyalik huquqshunos Bashir al-Asam “Diyaruna” nashriga.

“Biroq, joylardagi voqelik buning aksini koʻrsatmoqda”, dedi u Rossiyaning yagona yutugʻi Bashar Asadni iqtidorda ushlab turish boʻlganini taʼkidlar ekan.

Suriya davlati inqiroz yoqasida turibdi, dedi u. “Rossiya esa uning iqtisodiyotini qoʻllab-quvvatlash uchun hech narsa qilgani yoʻq.”

Rejim nazoratidagi hududlar, asosan Eron islom inqilobi qoʻriqchilari korpusi va unga aloqador isyonchilar ixtiyorida yoki Rossiya va uning qoʻllovidagi isyonchilar himoyasi ostidagi Suriya armiyasi qoʻlida qolgan, dedi Al-Bassam.

“Bu isyonchilar Suriya emas, balki bevosita Rossiya qoʻmondonligiga boʻysunadi. Rossiyaning Suriya davlati va armiyasiga yordam berayotgani haqidagi daʼvolarini Suriya qoʻmondonligi rad etmoqda”, dedi u.

Hozir kunda Rossiya Suriyaning Badiya (choʻl) va Badiyat Tadmor (Palmira sahrosi) viloyatlaridagi konlarga qoʻshimcha ravishda oʻz qoʻliga olgan neft konlari xavfsizligini taʼminlash bilan ovora, dedi u.

Rossiya Suriyadagi koʻplab resurslar borasida uzoq muddatli shartnomalarga erishgan va ularga mablagʻ tikib, uzoq vaqt davomida foyda olishni koʻzlamoqda, deb qoʻshimcha qildi u.