Kremlning repressiv siyosati rossiyaliklarni xorijga ketishga majbur qilmoqda

OLMAOTA – Oʻz vatanini tark etgan rossiyaliklar bunga Kremlning repressiv siyosati va Ukrainaga qarshi urushni sabab qilib koʻrsatmoqda.

Rossiya 24-fevral kuni Ukrainaga bostirib kirganidan soʻng mamlakatni tark etgan rossiyaliklar soni haqida rasmiy statistik maʼlumotlar yoʻq, biroq dalillarga koʻra, ular yuz minglab odamni tashkil qilishi mumkin.

26-mart kuni Polsha poytaxti Varshavada soʻzlagan AQSH prezidenti Jo Bayden “Bir oy ichida 200 ming rossiyalik oʻz yurtini tark etganini” aytdi.

Ularning koʻpchiligi Rossiya hukumatining oʻz fuqarolarini nazorat qilish va ongini zaharlashga qaratilgan mislsiz choralardan qochayotganini bildirdi.

Moskva va Sankt-Peterburg kabi shaharlarda qolgan ayrim odamlar Karvonsaroyga “maxsus jangovar operatsiyani” qoʻllab-quvvatlash ramzi sifatida ofislari va avtomobillarini “Z” harfi bilan “bezatishga” majburlanganini aytgan.

Jurnalistlarning xabar berishicha, menejerlar ularning ijtimoiy tarmoqlardagi hisoblarini tekshirib, ular qanday kontent joylashtirgani yoki hatto qaysi postlarni yoqtirganini bilishga uringan. Ayrim fuqarolar politsiya taʼqibiga uchraganini aytgan.

“Ukrainada sodir boʻlayotgan voqealarga qarab shuni aytishim mumkinki, SSSRga hujum qilib, shaharlarni bombalagan, odamlarni orqa-oldiga qaramay oʻldirgan va asirga olgan fashistlar bilan urush voqealarni qayta boshdan kechirayotgandekmiz”, deydi rafiqasining ota-onasi yashaydigan Qozogʻistondagi Koʻkchatovga koʻchib kelgan omsklik 47 yashar taksi haydovchisi Vladimir Turov.

“Ammo hozir “Gitler” oʻrnida bizning davlatimiz. Butun dunyo bizga qarshi. Biz yakkalanib qoldik. Xorijdagilar bizdan qoʻrqib qolishdi”, deydi u.

Hozir Rossiyadagilarning oʻzi ham qoʻrquvda yashamoqda, deya qoʻshimcha qildi u.

“Urush” deb yozish mumkin emas, qamoqqa tushishing mumkin. Internetda urush mavzuida yozishib boʻlmaydi”, dedi u.

“Odamlar darhol qamoqxonaga olib ketilayotgan mitinglarni gapirmasa ham boʻladi. Holat shu darajaga borib yetdiki, Omskda politsiya koʻchada odamlarni toʻxtatib, ularning telefonlarini tekshiryapti: kimga yozding, nima yozding, nima oʻqiding, qanday fikr-mulohaza bildirding”.

Turovning aytishicha, Omskdaligida politsiya uni ikki marta uyali telefonini koʻrsatishga majburlagan.

Politsiyachilar Turov qarshilik koʻrsatadigan boʻlsa, uni militsiya boʻlimiga olib borishlarini aytganlar.

“Telefonimni chiqarib koʻrsatishga majbur boʻldim. Ular taxminan 10 daqiqa uni titkilashdi: WhatsApp ilovasidagi yozishmalarimni oʻqishdi, matnli xabarlar va qaysi saytlarga kirganimni tekshirishdi. Aftidan, hech qanday noqonuniy va xavfli narsa topa olmadilar.”

Urush boshlangan paytda Qozogʻistonda, ota-onasining uyida boʻlgan Turovning rafiqasi uni zudlik bilan Rossiyani tark etishga undagan.

“Albatta, rafiqam va men bundan keyin nima boʻlishidan xavotirdamiz... lekin bu yer Omskdagidan tinchroq”, dedi Turov.

“Rossiya iqtisodiyotining tanazzuli”

Qozogʻistonda qarindoshlari boʻlmagan moskvalik Aleksandr Esmarx 17-mart kuni Olmaotaga kelgan.

IT-mutaxassislarni chaqiruvdan ozod qilishga oid qonun loyihasiga qaramay, davlatga qarashli “Rostelekom”da ishlagan Esmarx Rossiyaning Ukrainaga bosqini tufayli ketishga qaror qilgan.

“Men hech qachon Ukrainada boʻlmaganman, lekin Kiyev, Vinnitsa, Uman va Zaporojyega sayohat qilgan doʻstlarim bu shaharlarning naqadar goʻzal ekani, mahalliy aholi va ularning (tashrifchilarga) mehribonligi haqida faqat yaxshi narsalarni aytishadi”, dedi u.

“Mariupol, Chernigov, Xarkov va Irpenda askarlarimiz sodir etgan va etayotgan qilmishlarini insoniyatga qarshi jinoyat deb bilaman”, dedi u.

Rossiya hukumatining tajovuzidan nafaqat oʻz hayoti va mol-mulkidan ayrilayotgan Ukraina fuqarolari, balki oddiy rossiyaliklar jabr ham koʻrmoqda, dedi Esmarx.

Mart oyi boshida Esmarx va uning hamkasblariga oylik maoshlarining bir qismini rus pravoslav ibodatxonasi qurilishi uchun “ixtiyoriy ravishda” xayriya qilishlari kerakligi aytilgan.

“Buxgalter buning uchun maoshdan kamida 5%, istagan odam bundan ham koʻproq ajratishi mumkinligini ochiq aytdi”, dedi u. Korxonamiz davlatga qarashli boʻlgani uchun buyruq ham yuqoridan kelgan.

“Nima qilsang qil, lekin maoshingdan majburiy tarzda ushlab qolishadi. Kimga ham shikoyat qilasan? Davlat buyrugʻi ustidan davlat sudigami? Albatta, yoʻq”, deydi Esmarx.

Ayrim xabarlarda aytilishicha, ushlab qolingan pullar aslida ayirmachilar nazoratidagi Donbassdan qochgan rossiyaparast ukrainalik qochqinlar uchun sarflangan.

“Bu xabarni Internetda oʻqiganimda, feyk deb oʻylagan boʻlardim. Lekin oʻzim mart oyidagi maoshidan goʻyoki cherkov ehtiyojlari uchun majburiy ravishda pul ushlab qolingan odamga aylandim”, dedi u.

Bu Rossiyani tark etib, qisqa muddatda Olmaotada, keyin esa Nur-Sultonda ish topgan Esmarx uchun soʻnggi tomchi boʻlgan.

U yaqin orada Rossiyaga qaytmasligiga ishonchi komil.

“Uzoq istiqbolda bu Rossiya iqtisodiyotining tanazzuli demakdir. Albatta, ocharchilik yuz bermaydi, lekin endi xorijiy investitsiya hisobiga iqtisodiy oʻsish boʻlmaydi”, dedi u.

“U yerda qolish – qashshoqlikni kutib oʻtirish demakdir.”

Putinning “zaharli siyosatini” rad etish

Rossiyadan kelayotgan migrantlar oqimi yanada ortishi mumkin, chunki endi bu mamlakatning gullab-yashnashiga ishonib boʻlmaydi, deydi ayni paytda Varshavada yashayotgan rossiyalik iqtisodchi Georgiy Surgayev.

“Xorijiy korporatsiyalar mamlakatni tark etdi va endi qaytishi dargumon. “Birinchidan, ular bu yerda qolib, oʻzlarining asosiy bozorlari – Qoʻshma Shtatlar, Yevropa Ittifoqidagi mijozlarini yoʻqotadilar, ular esa: “Kechirasiz, siz [Rossiya prezidenti Vladimir] Putinning mamlakatida ishlayapsiz, shuning uchun biz sizdan hech narsa xarid qilmaymiz, deyishadi.”

Ikkinchidan, xorijiy kompaniyalar Putinning “zaharli siyosati” tufayli Rossiyaga ishonmay qoʻydi, deydi u.

“Rossiya hukumati Ukrainadagi harbiy tajovuz tufayli u yerda oʻz biznesini toʻxtatgan xorijiy kompaniyalarning aktivlarini milliylashtirish rejasini eʼlon qildi. “Endi har qanday investor Rossiyada ishlaydigan boʻlsa, istalgan payt u yerga kiritgan barcha sarmoyasidan ayrilishidan qoʻrqadi”.

“Yaʼni, odamlar bu mamlakat endi tahdid tugʻdirmasligiga ishonch hosil qilmagunicha, yaʼni Putin hokimiyat tepasidan ketmagunicha, Rossiyaga jiddiy sarmoyalar kiritilmaydi”, deb qoʻshimcha qildi u.

Olti oydan keyin Rossiya jamiyatida jiddiy tabaqalanish boshlanadi, dedi Surgayev.

“Davlatga yaqin boʻlganlar boyiydi, oʻrta tabaqa kambagʻallashadi, kambagʻallar esa qashshoqqa aylanadi”, deydi u. “Koʻpchilik ruslar buni hali tushunmayapti – kimdir soddaligi, kimdir koʻr-koʻrona vatanparvarligi tufayli”.

“Ammo hozircha xorijiy korporatsiyalar Rossiyadagi xodimlariga ishlamasa ham maosh toʻlayapti, ammo bu toʻxtaydigan boʻlsa, ishsizlar qalashib ketadi, ular zoʻr berib tirikchilik uchun pul topishga tushadilar”, dedi Surgayev.