СУ-34 Россия ҳаво кучлари учун самарасиз қурол эканлиги исботланди

Россия Ғарбнинг замонавий самолётларига қарши бефойда эканлиги исботланган ва Украинада катта йўқотишларга учраган Сухой (СУ)-34 жанговар-бомбардимончи самолётларини фронтга юборишда давом этмоқда.

Бирлашган самолётсозлик корпорацияси (ОАК) Россия аэрокосмик кучларига СУ-34 бомбардимончиларнинг янги партиясини топширди, деб хабар берган ОАКга эгалик қилувчи давлатнинг технология бўйича гиганти «Ростек 1» июн куни.

Компания Россия мудофаа вазирлигига қуруқликдаги ва ҳаводаги бир қатор синовлардан кейин «қойилмақом» самолётни етказиб берди, дейилади ОАК матбуот хизматининг Телеграм каналидаги баёнотида. Хабарда самолётларнинг сони очиқланмаган.

«СУ-34 кенгайтирилган жанговар имкониятларга эга бўлиб, булар самолётга ҳаводан учириладиган илғор ўқ-дориларни қўллаш, қуруқлик ва денгиз нишонларига зарба бериш масофасини ошириш ҳамда бомбардимон қилиш шароитлари ва аниқлигини ошириш имконини беради», дейилади баёнотда.

Хабарда айтилишича, «СУ-34 фронт бомбардимончилари Россия фронт авиациясининг зарбдор кучларининг ўзагини ташкил қилаади».

Уни ишлаб чиқаришдаги муаммолар ва омадсиз жанговар тарихига қарамай, Россия кўп мақсадли товушдан тез учувчи бомбардимончи самолётини узоқ вақтдан бери мақтаб келади.

«Ҳимоячи» СУ-34 самолёти тумшуғи ва олд фюзеляжи шакли сабабли «Ўрдакча», «Hellduck» ва «Ўрдакбурун» номлари билан ҳам танилган.

Ўрта масофага учувчи, икки двигателли, иккита ёнма-ён жойлашган ўриндиқли самолёт илк марта 1990 йилда синовдан ўтказилган ва орадан 24 йил ўтиб, 2014 йилда фойдаланишга топширилган.

Йўқотишлар

Дастлаб қуруқлик ва денгиз нишонларига қарши тактик қурол сифатида ишлаб чиқилган СУ-34 Совет давридаги СУ-24 тактик бомбардимончи ва узоқ масофали стратегик ва денгиз зарбали бомбардимончи Ту-22М ўрнини босиши режалаштирилган эди.

Бироқ, Россия 1400 дан ортиқ СУ-24 самолётлари ўрнига атиги 148 та самолёт ишлаб чиқаришга муваффақ бўлди.

Бундан ҳам ёмони, Россия Кремлнинг Украинага ҳужуми чоғида ўзининг СУ-34 флотининг 10 фоизини йўқотган.

2022 йил феврал ойида ҳужум бошланганидан бери Россия аэрокосмик кучлари камида 21 та СУ-34 ёки икки эскадрилья самолётни йўқотди, деб ёзади Украинада йўқ қилинган ҳарбий техника далилларини тўплаётган Oryx очиқ манба разведка веб-сайти.

Хусусан, СУ-34 сўнгги ойларда бир неча марта йирик талафотларга учраган.

17 октябр куни Россия жанубидаги Ейск шаҳрида СУ-34 самолёти ўқув парвози чоғида тураржой биноси устига қулаб тушиши оқибатида портлаш юз берган ва 15 киши ҳалок бўлган.

Ноябр охирида Украинанинг Харков вилояти, Купянск шаҳрида сентябр ойида Украина кучлари самолётни уриб туширганидан сўнг Россиянинг СУ-34 қирувчи самолётининг қолдиқлари топилган эди.

25 январ куни интернетга жойлаштирилган видеода Украинадаги номаълум жойда уриб туширилган яна бир СУ-34 самолёти қулаган жой акс этган.

3 март куни Украинанинг Донецк вилояти, Енакиево шаҳридаги ёнғин натижасида яна бир СУ-34 қулаган ва бир экипаж аъзоси ҳалок бўлган.

13 май куни Россиянинг СУ-34 ва СУ-35 самолётлари Украина билан чегарадош Брянск вилоятида қулаб тушган.

Шунингдек, сўнгги ойларда СУ-34 самолётлари шармандали вазиятларга тушган.

Мисол учун, апрел ойида СУ-34 Россиянинг Белгород шаҳрини тасодифан бомбардимон қилган, шаҳар марказида катта чуқур қолдирган.

«Ақлсиз» бомбалар ва GPS

СУ-34 қуруқликдаги ва ҳаводаги вазифаларини самарали амалга ошира олмаётган кўринади.

Аниқ нишонга урувчи ўқ-дорилар (PGM) йўқлиги туфайли СУ-34 фақат «ақлсиз» бомбалар билан жиҳозланган, деб хабар берган Aviation Geek Club 2022 йил март ойида.

«Кўп вазифали» қирувчи самолёт Украинада ушлаб олувчилар борлигига қарамай, ҳаводан-ҳавога тоифадаги ракеталар билан жиҳозланмаган, дейилади веб-саҳифада.

Уриб туширилган Россиянинг СУ-34 самолётларига ўрнатилган навигация тизимлари самарасиз эканлиги сабаб, оддий глобал жойлашувни аниқлаш тизимининг (GPS) қабул қилувчилари билан жиҳозланган бўлган.

«Учувчилар қаерда эканликларини билишлари учун GPS қабул қилувчи жиҳозлари самолётнинг асбоблар панелига ёпиштириб қўйилган бўлган, чунки ўз тизимлари сифатсиз бўлган», деб хабар берган Британия мудофаа вазири Бен Уоллес 2022 йил май ойида.

Ғарб самолётлари билан юзма-юз келадиган ҳолатларда СУ-34нинг бошқа тизимлари ҳам самарасиз эканлиги исботланди.

Чунки самолётнинг радари бошқа самолётларни 75 мил (120 км) масофада аниқлайди, АҚШнинг F-35 ёки F-22 учоқлари 400 мил (643 км) масофада аниқлайди. СУ-34 бошқа жанговар самолёт томонидан бошқарилиши керак.

Тенглаша олмайди

Ушбу радарнинг ишчи масофаси F-15E Strike Eagle самолётининг Су-34 билан таққосланган ва 1976 йилда фойдаланишга топширилган AN/APG-70 радаридан камроқ.

Уларнинг иккови ҳам «ҳаво-ҳаво» ва «ҳаво-ер» миссияларини бажариш учун мўлжалланган ва икки экипаж аъзоси учун мўлжалланган кабинага эга, аммо авиация таҳлилчиларининг таъкидлашича, таққослаш шу билан тугайди.

F-15 ҳаво жангларида 100 дан ортиқ маротаба йўқотишларсиз иштирок этган, Су-34 эса Украинада маълум бўлганидек, «ҳаво-ҳаво» жангларини олиб бориш қобилиятига эга эмас.

Бундан ташқари, F-15 навигация тизими самолётнинг ҳолатини доимий равишда кузатиб бориш ҳамда марказий компютер ва бошқа тизимларга маълумот бериш учун лазерли гироскоп ва GPSдан фойдаланади.

Янги авлод F-15Eнинг ихтисослаштирилган радар тизими ҳаво экипажларига узоқ масофалардан ердаги нишонларни аниқлаш имконини беради, паст баландликда навигация ва тунги вақтда нишонга олиш инфрақизил тизими (LANTIRN) эса самолётга қурол етказиб беришда тенгсиз аниқликни тақдим этади.

Илк бор совуқ урушнинг авж палласида ўз вазифасини бажаришга киришган F-15 яхши жанговар тажрибага эга ва Яқин Шарқ осмонида ўз салоҳиятини тўла намоён этди.

Бу самолёт Форс кўрфази урушида кенг қўлланилган, у ерда Ироқ республика гвардияси умумий кучларининг 60 фоизини йўқ қилгани айтилади.

Ўшандан бери у нодавлат субъектлар, жумладан, кенгроқ минтақадаги «Ислом давлати» (ИД) гуруҳига қарши чоралар кўрди.

Март ойида, Эроннинг худкуш дрони Суриядаги АҚШ ҳарбий базасига зарба берганидан бир неча соат ўтгач, АҚШ Марказий қўмондонлиги (CENTCOM) Эрон Ислом инқилоби посбонлари корпусини (ИИПК) қўллаб-қувватловчи гуруҳларга жавоб зарбалари бериш учун F-15E самолётларини ҳавога кўтарган.