АМСТЕРДАМ – Нидерландия ҳукумати Россиянинг ўрта ва қисқа масофаларга учувчи ракеталарни йўқ қилиш тўғрисидаги (INF) шартномани бузганига оид далилларга эга эканини таъкидламоқда.

Рональд Рейган ва Михаил Горбачев шартномани 1987 йил декабрь ойида имзолаган эдилар. Ҳужжат Совуқ урушнинг тугатилишида муҳим қадам бўлган.

Мамлакат парламентининг қуйи палатаси томонидан интернетда чоп этилган ҳужжатга кўра, Нидерландиянинг ташқи ишлар ва мудофаа вазирликлари айбловни 27 ноябрь (сешанба) куни эълон қилганлар.

«Нидерландия Россиянинг ердан учириладиган қанотли ракеталарни ишлаб чиқиб, айни дамда қўллаётганини мустақил равишда тасдиқлайди», дейилади ташқи ишлар вазири Стеф Блок ва мудофаа вазири Анк Бижлевелд томонидан голланд тилида битилган қўшма мактубда. Унинг таржимаси NL Times нашри томонидан тақдим этилган. Вазирлар маълумотларни разведкадан олганликларини айтганлар.

«Агар Россия ҳеч нарсага қарамай, INF битимини бузишда давом этадиган бўлса, АҚШ Россиянинг мазкур ҳатти-ҳаракатидан аниқ хулоса чиқариши, Нидерландия ва НАТО иттифоқчилари эса ҳарбий ва қуроллар назорати соҳаларида кейинги ҳаракатларини ўйлаб қўйишлари керак бўлади. Недерландия ўша пайтдаги вазият учун жавобгарлик Россия зиммасида бўлишини яхши тушунади», дейилади ҳужжатда.

Расмийларнинг сўзларига кўра, гап SSC-8 қанотли ракетаси ҳақида бормоқда.

Нидерландия ва АҚШ ҳукуматлари маълумотига кўра, SSC-8 қанотли ракетаси INF шартномаснинг 500 дан 5500 километргача масофага учадиган ракеталарни ишлаб чиқаришга оид тақиқини бузади.

Вашингтон 2013 йилдан бери Кремлни битим қоидаларини бузишда айблаб келмоқда . Октябрь ойида АҚШ президенти Дональд Трамп Американинг бу шартномани бекор қилишга тайёр эканлигини маълум қилганди.

НАТО аъзолари орасидаги хавотирлар

Нидерландия тарафидан бу маълумотларнинг ошкор қилиниши билан Россияни битимни бузишда айблаётган АҚШ сафига яна бир НАТО давлати қўшилди. Бу шартнома деярли 2700 та ракетанинг йўқ қилинишига олиб келган.

Шартноманинг бузилиши «жавобсиз қолмайди», деб ёзган Нидерландия расмийлари Moscow Times нашри таржимасига кўра. Ҳужжатда нидерландлар «Қўшма Штатлар ва бошқа НАТО иттифоқчилари билан бирга INF битимининг келажаги борасида яқиндан ҳамкорлик қилишига» ваъда берганлар.

НАТОнинг яна бир аъзоси – Польша ҳам октябрьда бу борадаги хавотирларини изҳор этган эди.

«Россия янги ракеталарни жанговар ҳолатга келтириш билан битим қоидаларини бузмоқда», деган эди Брюсселда Польша ташқи ишлар вазири Яцек Чапутович Defence24.pl хабарига кўра. «Шартнома бузилгани сабаб амал қилишдан тўхтаган бўлса, унга риоя қилиш керакми ёки йўқлиги сўроқ остида қолмоқда.»

НАТО бош котиби Йенс Столтенбергнинг таъкидига кўра, Россия Европа хавфсизлигининг «пойдевори» бўлган шартномани хавф остида қолдирмоқда.

Россия шартномани бузганини инкор этаётган бўлса-да, Россия президенти Владимир Путин ядровий хавфсизлик борасида ўз қарашларини яшираётгани йўқ.