Дунё давлатлари етакчилари Украинага қарши «аввалдан ўйланган» уруши учун Путинни жавобгарликка тортишга ваъда берди

ВАШИНГТОН – Пайшанба (24 феврал) куни дунё етакчилари Россиянинг Украинага ҳужумини кескин қоралаб, Москвага ноқонуний тажовузкор уруши учун сиёсий ва иқтисодий жазо қўллашга ваъда берди.

Пайшанба куни россиялик аскарлар Украинага турли фронтлардан босиб кириб, 1945 йилдан бери илк марта энг катта урушни бошладилар.

Россия президенти Владимир Путин Украинада ҳарбий операциялар бошлаб юборганини эълон қилиши ортидан берган баёнотда АҚШ президенти Жо Байден яқин орада Россия учун «оқибатларни» баён қилишини айтди.

«Бутун дунё бу кеча Россия ҳарбий кучларининг асоссиз ва адолатсиз ҳужумига учраган Украина халқи учун дуода», деб айтган Байден.

«Путин ҳалокатли инсоний талафотлар ва азиятларга сабаб бўладиган ғаразли урушни танлади», деб айтди у. «Бу ҳужум олиб келадиган ўлим ва ҳалокат учун Россиянинг якка ўзи жавобгардир.»

«Дунё Россияни жавобгарликка тортади», деб таъкидлаган у.

Мамлакатнинг турли ҳудудларида портлашлар овози эшитилар экан, Байден Украина президенти Владимир Зеленский билан телефон орқали суҳбатлашган.

«Биз Украна ва украиналикларни қўллаб-қувватлашда ва уларга ёрдам беришда давом этамиз», деб айтган Байден телефондаги суҳбатидан кейинги баёнотида.

«Россия Украинага Иккинчи жаҳон уруши даврида нацист Германияси каби қўрқоқларча ва ҳалокатли тарзда ҳужум қилди», деб айтган Зеленский онлайн брифингда.

Пайшанба куни Катта еттилик – Британия, Канада, Франция, Германия, Италия, Япония ва Қўшма Штатлар етакчилари Россиянинг «Украина, глобал тинчлик ва хавфсизликка нисбатан кераксиз тажовузига» жавобан кўриладиган чораларни муҳокама қилиш учун ёпиқ эшиклар ортида виртуал учрашув ўтказдилар, дейилади Байденнинг баёнотида.

АҚШ давлат котиби ва мудофаа вазири НАТО раҳбари Йенс Столтенберг билан бирга «Украинага қарши асоссиз ва адолатсиз ҳужумни» қораладилар, деб хабар берган Давлат департаменти.

Жума куни НАТО Россиянинг ҳужуми масаласида виртуал саммит ўтказади, деб хабар берган дипломатлар AFP нашрига. Фавқулодда учрашувдан сўнг альянс аъзо давлатларни ҳимоя қилиш бўйича «қўшимча чоралар» кўрилаётгани ҳақида хабар берган.

«Уруш жиноятчиларини» қоралаш

Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) раҳбари Антониу Гутерриш БМТ хавфсизлик кенгашининг фавқулодда учрашувидан кейин Путинга шахсий ва бевосита илтимос билан юзланган, ундан «бутун инсоният учун» ҳужумни тўхтатишни сўраган.

«Инсоният номидан Европада аср бошидан бери энг мудҳишига айланиши мумкин бўлган урушнинг бошланишига йўл қўйманг», деб айтган у.

«Низо дарҳол тўхтатилиши керак.»

Россия «суверен ва мустақил давлатга нисбатан тажовуз қилиш йўлини танлади», деб айтган Столтенберг. У босқинни «халқаро ҳуқуқнинг қўпол тарзда бузилиши» деб таърифлаган.

Чоршанба кунги фавқулодда учрашувдан кейин Украинанинг БМТдаги элчиси Сергей Кислица Россиянинг элчиси кенгаш раиси вазифасидан воз кечишини талаб қилган.

«Уруш жиноятчилари гуноҳларидан покланмайдилар. Улар тўғридан-тўғри дўзахга тушадилар», деб айтган Кислица тўлқинланиб.

«Президент Путин Украинага қарши асоссиз ҳужум бошлаш орқали қонли ва ҳалокатли йўлни танлади», деб ёзган Британия бош вазири Борис Жонсон ўзининг Твиттер саҳифасида. «Британия ва иттифоқдошларимиз қатъий жавоб қайтарадилар.»

«Бундай бемулоҳаза ва хавфли ҳаракатлар жавобсиз қолмайди», деб баёнот берган Канада бош вазири Жастин Трюдо.

«Парчаланган саноқсиз ҳаётлар»

Россия «мислсиз яккаланишга» дуч келади ва унга қарши Европа томонидан «энг кучли санкциялар» жорий қилинади, деб айтган Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) ташқи сиёсат бўйича раҳбари Жозеп Боррел.

«Бу блоклар масаласи эмас. Бу дипломатик қудратлар ўйини эмас. Бу ҳаёт-мамот масаласидир. Глобал ҳамжамиятимизнинг келажаги масаласи», деб айтган у.

«Бу оғир дамларда биз асоссиз ҳужумга дуч келган ва ўз жонидан хавотирда бўлган Украина, бегуноҳ аёллар, эркаклар ва ёш болалар билан биргамиз», деб айтган ЕИ етакчилари Урсула фон дер Ляйен ва Шарл Мишел. «Биз Кремлни жавобгарликка тортамиз.»

БМТнинг қочқинлар масаласи бўйича олий коммисари Фелиппо Гранди Россиянинг Украинани босиб олиши «ҳалокатли» гуманитар оқибатларга олиб келиши ҳақида огоҳлантириб, қўшни мамлакатларни чегараларни очиқ қолдиришга чақирган.

«Тинч аҳоли учун гуманитар оқибатлар оғир бўлади. Урушда ғолиблар бўлмайди, фақат саноқсиз ҳаётлар бузилади», деб айтган у ўз баёнотида.

Дунё «унутмайди»

Дунё бўйлаб етакчилар Россия босқинини қоралашди.

Германия канцлери Олаф Шолц Путиннинг «виждонсиз ҳаракатини» танқид қилган ва ўз халқининг «тўлиқ бирдамлигини» изҳор қилиш учун Зеленский билан суҳбатлашган.

Германия ташқи ишлар вазири Анналена Бербок дунё «бу шармандали кунни унутмаслигини» айтиб огоҳлантирган.

«Бу ҳужум Россия учун жиддий сиёсий ва иқтисодий оқибатларга олиб келади», деб айтган Германиянинг иқтисодиёт ва атроф-муҳит вазири Роберт Хабек.

«Россия дарҳол ҳарбий операцияларини тўхтатиши зарур», деб ёзган Франция президенти Эммануел Макрон ўзининг Твиттер саҳифасида.

«Россиянинг бу босқини статус-квони бир томонлама ўзгартириш уринишларига йўл қўймайдиган халқаро тартиб асосларига путур етказади», деди Япония бош вазири Фумио Кисида миллий хавфсизлик кенгаши йиғилишидан сўнг.

«Греция ревизионистик ҳаракатларни сўзсиз қоралайди», деди бош вазир Кириакос Мицотакис пайшанба куни ҳарбий ва энергетик соҳа ходимлари билан фавқулодда мажлис аввалида.

Италия бош вазири Марио Драги Путинни «зудлик билан хунрезликни тўхтатишга ва ҳарбий кучларни ҳеч қандай шартсиз олиб чиқиб кетишга» чақирди.

«Ҳозир Россияга қарши жуда қаттиқ санкциялар тўпламини қўллашнинг айни вақти», деди у.

«Украинага қилинган бу ҳужум миллионлаб инсонлар ҳаётини жиддий хавф остида қолдиради ҳамда халқаро ҳуқуқ ва Россия мажбуриятларининг қўпол равишда бузилиши ҳисобланади», деб баёнот берди Россияни ҳам ўз ичига олган Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти (ЕХҲТ).