Niderlandiya Rossiyaning INF shartnomasini buzganiga oid dalillarga ega ekanini aytdi

AMSTERDAM – Niderlandiya hukumati Rossiyaning oʻrta va qisqa masofalarga uchuvchi raketalarni yoʻq qilish toʻgʻrisidagi (INF) shartnomani buzganiga oid dalillarga ega ekanini ta’kidlamoqda.

Ronald Reygan va Mixail Gorbachev shartnomani 1987-yil dekabr oyida imzolagan edilar. Hujjat Sovuq urushning tugatilishida muhim qadam boʻlgan.

Mamlakat parlamentining quyi palatasi tomonidan internetda chop etilgan hujjatga koʻra, Niderlandiyaning tashqi ishlar va mudofaa vazirliklari ayblovni 27-noyabr (seshanba) kuni eʼlon qilganlar.

“Niderlandiya Rossiyaning yerdan uchiriladigan qanotli raketalarni ishlab chiqib, ayni damda qo‘llayotganini mustaqil ravishda tasdiqlaydi”, deyiladi tashqi ishlar vaziri Stef Blok va mudofaa vaziri Ank Bijleveld tomonidan golland tilida bitilgan qo‘shma maktubda. Uning tarjimasi NL Times nashri tomonidan taqdim etilgan. Vazirlar ma’lumotlarni razvedkadan olganliklarini aytganlar.

“Agar Rossiya hech narsaga qaramay, INF bitimini buzishda davom etadigan boʻlsa, AQSH Rossiyaning mazkur hatti-harakatidan aniq xulosa chiqarishi, Nederlandiya va NATO ittifoqchilari esa harbiy va qurollar nazorati sohalarida keyingi harakatlarini o‘ylab qo‘yishlari kerak boʻladi. Nederlandiya oʻsha paytdagi vaziyat uchun javobgarlik Rossiya zimmasida bo‘lishini yaxshi tushunadi”, deyiladi hujjatda.

Rasmiylarning so‘zlariga ko‘ra, gap SSC-8 qanotli raketasi haqida bormoqda.

Niderlandiya va AQSH hukumatlari ma’lumotiga ko‘ra, SSC-8 qanotli raketasi INF shartnomasning 500 dan 5500 kilometrgacha masofaga uchadigan raketalarni ishlab chiqarishga oid taqiqini buzadi.

Vashington 2013-yildan beri Kremlni bitim qoidalarini buzishda ayblab kelmoqda. Oktabr oyida AQSH prezidenti Donald Tramp Amerikaning bu shartnomani bekor qilishga tayyor ekanligini maʼlum qilgandi.

NATO a’zolari orasidagi xavotirlar

Niderlandiya tarafidan bu ma’lumotlarning oshkor qilinishi bilan Rossiyani bitimni buzishda ayblayotgan AQSH safiga yana bir NATO davlati qoʻshildi. Bu shartnoma deyarli 2700 ta raketaning yo‘q qilinishiga olib kelgan.

Shartnomaning buzilishi “javobsiz qolmaydi”, deb yozgan Niderlandiya rasmiylari Moscow Times nashri tarjimasiga ko‘ra. Hujjatda niderlandlar “Qo‘shma Shtatlar va boshqa NATO ittifoqchilari bilan birga INF bitimining kelajagi borasida yaqindan hamkorlik qilishga” vaʼda berganlar.

NATOning yana bir a’zosi – Polsha ham oktabrda bu boradagi xavotirlarini izhor etgan edi.

“Rossiya yangi raketalarni jangovar holatga keltirish bilan bitim qoidalarini buzmoqda”, degan edi Bryusselda Polsha tashqi ishlar vaziri Yatsik Chaputovich Defence24.pl xabariga ko‘ra. “Shartnoma buzilgani sabab amal qilishdan toʻxtagan bo‘lsa, unga rioya qilish kerakmi yoki yo‘qligi soʻroq ostida qolmoqda.”

NATO bosh kotibi Yens Stoltenbergning taʼkidiga koʻra, Rossiya Yevropa xavfsizligining “poydevori” bo‘lgan shartnomani xavf ostida qoldirmoqda.

Rossiya shartnomani buzganini inkor etayotgan boʻlsa-da, Rossiya prezidenti Vladimir Putin yadroviy xavfsizik borasida o‘z qarashlarini sir tutayotgani yo‘q.