Rossiyalik uchuvchilarning bemulohaza xatti-harakatlari kelajakdagi xatoliklar haqida ogohlantirmoqda

Suriya havo hududida sodir etilgan bemulohaza xatti-harakatlar rossiyalik uchuvchilarning uquvsizligi va xalqaro huquqni qoʻpol ravishda mensimasligini koʻrsatmoqda – Kremlning Ukrainaga bosqini davom etar ekan, bu kabi holatlar ulkan xatolarga olib kelishi mumkin, deb ogohlantiradi kuzatuvchilar.

12 va 13-fevral kunlari Oʻrtayer dengizi ustidagi xalqaro havo hududida “AQSH harbiy-dengiz kuchlarining uchta P-8A samolyotining yoʻli Rossiya samolyotlari tomonidan noprofessional tarzda toʻsilgan”, deyiladi Pentagon bayonotida.

“Hech kim jabrlanmagan boʻlsa-da, bunday xatti-harakatlar notoʻgʻri hisob-kitoblar va xatolarga olib kelishi mumkin, bu esa yanada xavfliroq oqibatlarni keltirib chiqaradi”, dedi Pentagon vakili kapitan Mayk Kafka.

Qoʻshma Shtatlar oʻz xavotirini izhor qilish uchun diplomatik kanallar orqali Rossiya rasmiylari bilan bogʻlandi, dedi u.

“Qoʻshma Shtatlar xalqaro suvlar va havo kengliklariga oid xalqaro qonunlarga muvofiq xavfsiz va professional faoliyat yuritishda davom etadi”, dedi Kafka. “Biz Rossiyadan ham shunday qilishini kutamiz”, dedi u.

Dastlabki xabarlardan maʼlum boʻlishicha, bu hodisa ortidan AQSH va Rossiyaning Sukhoi (Su)-35 qiruvchi samolyotlari oʻrtasida navbatdagi toʻqnashuv kuzatilgan, dedi mudofaa vazirligi vakili CNN telekanaliga.

Avvalroq CNN telekanali AQSHning qiruvchi va boshqa koalitsiya samolyotlari 15-fevral kuni rossiyaliklar koalitsiya tomonidan cheklangan havo hududiga uchib oʻtganida Suriya sharqida uchta Rossiya samolyotiga hamrohlik qilgani haqida xabar bergan edi.

Voqeadan bevosita xabardor boʻlgan ikki AQSH rasmiysiga koʻra, Rossiyaning yuk tashuvchi samolyoti ikkita Tu-22 Backfire bombardimonchi samolyoti hamrohligida koalitsiya kuchlarini oldindan ogohlantirmay, Iroq boʻylab Sharqiy Suriya “xavfsizlik hududi”ga uchib oʻtgan.

Ushbu xavfsiz hudud Dayr-az-Zordan Iroq chegarasigacha choʻzilgan boʻlib, uning ustidan uchib oʻtish uchun AQSH kuchlarini avvaldan ogohlantirish talab qilinadi.

“Qoʻshma Shtatlar rossiyaliklarni oldindan xabardor qilish kerakligi haqida ogohlantirganida, ruslar davom etishlarini aytishdi”, dedi rasmiylar.

“Shu tariqa AQSHning F16 samolyotlari va koalitsiya samolyotlari rossiyaliklar hududni tark etguniga qadar qisqa vaqt davomida ular bilan yonma-yon uchishga majbur boʻldi.”

Davomli provokatsiyalar

2015-yilda prezident Rossiya Bashar Asad tomonini olib, Suriyadagi fuqarolar urushiga aralashganidan beri rossiyalik uchuvchilar havoda davomli provokatsiyalar uyushtirib kelgan.

2020-yil aprelda ikkita alohida hodisada Rossiyaning SU-35 samolyotlari Oʻrtayer dengizida AQSH dengiz kuchlarining P-8A samolyoti bilan yuzma-yuz kelgan, yuqori tezlikda manevrlar amalga oshirgan va AQSH kuzatuv samolyotiga 7,5 metrlik yaqin masofaga kelgan, deb xabar beradi harbiy dengiz kuchlari.

“Manevlar xavfli boʻlgan, uchuvchilar va ekipaj xavfsizligiga tahdid solgan”, deyiladi xabarda.

Bir oy oʻtib, Rossiyaning ikkita SU-35 samolyoti Oʻrtayer dengizida yana bir jangovar R-8A samolyoti bilan toʻqnash kelgan, bu holat 65 daqiqa davom etgan.

“Rossiyalik uchuvchilar R-8A samolyotining har bir qanotiga juda yaqin kelgani sababli hodisa xavfli va noprofessional” tus oldi, deyiladi bayonotda.

Yaqinda yuz bergan holat Rossiyaning 24-fevral kuni Ukrainaga bostirib kirishi fonida kuzatilgan.

Shvetsiya qurolli kuchlariga koʻra, Rossiyaning toʻrtta jangovar samolyoti 2-mart kuni Boltiq dengizidagi Gotland oroli sharqidan Shvetsiya havo hududiga kirgan.

Rossiya Suriya havo hududida AQSH havo kuchlarini provokatsiya qilish orqali “oʻynashmoqda”, deb aytgan kuzatuvchilar Al-Mashareq veb-saytiga 2018-yilda Rossiya uchuvchilari amalga oshirgan yana bir provokatsiyadan keyin.

2015-yilda Qoʻshma Shtatlar va Rossiya Suriya havo hududida muvofiqlashtirish va havodagi vaziyatlarning oldini olish maqsadida “nizolarni bartaraf etish” boʻyicha shartnoma imzolagan.

Shartnomada har qanday tushunmovchilik yoki nizo har ikkala tomonning unvonlari bir xil boʻlgan oliy harbiy zobitlari tomonidan hal qilinishi belgilangan, deydi isteʼfodagi misrlik harbiy tahlilchi, general-mayor Abdul Karim Ahmad.

Kelishuv shartlariga koʻra, tomonlar oʻz parvozlarining vaqti va geografik joylashuvi bir-biriga toʻqnash kelmasligini kafotlashi kerak hamda bir-birining yoki Suriya rejimining mudofaa tizimlarini nishonga olmasligini kafolatlash uchun birgalikda harakat qilishi zarur.

Ammo amerikalik uchuvchilarga koʻra, rossiyaliklarda havo xavfsizligi konventsiyasi eʼtiborsiz qoldirish odati bor, deb xabar bergan 2017-yil Wall Street Journal.

“Dunyo boʻylab samolyotlar aviadispetcherlarning aniqlashi uchun toʻrt xonali kod uzatishadi, bu amaliyot hayqiriq deb nomlanadi. Suriya uzra uchuvchi samolyotlar bunday kodlarni uzatmaydi, buning oʻrniga ittifoqdosh radioqurilmalariga nomaʼlum signal sifatida koʻrinadi”, deyiladi xabarda.