![Олти ёшли Анна-Мария Лвовдан 40 км узоқликдаги Ивано-Франковода мушукча боқади, 3 июн кунги сурат. Анна-Мария бир йил давомида Россия томонидан босиб олинган ҳудудда яшаган. У ерда Владимир Путинни «Вова амаки» деб чақиришни ўрганган ва унинг «дунё президенти» эканига ишонган. [Юрий Дьячишин/AFP]](/cnmi_ca/images/2023/07/21/43111-33pa668-highres__1_-739_416.webp)
ИВАНО-ФРАНКОВО, Украина – Россия томонидан босиб олинган Украина ҳудудида яшовчи олти ёшли Анна-Мария Россия президенти Владимир Путинни «Вова амаки» деб аташни ўрганган ва уни «дунё президенти» деб ҳисоблаган, дейди қизчанинг онаси.
Украиналик юқори мартабали ҳарбий офицер Катерина Скопина ўтган йилнинг баҳорида Мариуполда эри билан Россия кучлари томонидан асирга олинганида қизини қариндошлариникида қолдиришга мажбур бўлган.
Аммо Россияга мойил бўлган қариндошлари Анна-Марияни бир йилдан ортиқ вақт Кремл босиб олган ҳудудда ушлаб туришган, деди кейинроқ озод этилган Скопина AFPга.
Унинг қизи Мариупол яқинида жойлашган қишлоқдаги болалар боғчасига борган, Скопинанинг айтишича, у ерда «мия ювиш» амалиётлари олиб борилган.
![Катерина Скопина (ўнгда) ва унинг олти ёшли қизчаси Анна-Мария Лвовдан 40 км узоқликда жойлашган Ивано-Франководаги скамейкада, 3 июн. Анна-Мария бир йил давомида Россия томонидан босиб олинган ҳудудда бўлган. У ерда Владимир Путинни «Вова амаки» деб чақиришни ўрганган ва унинг «дунё президенти» эканига ишонган. [Юрий Дьячишин/AFP]](/cnmi_ca/images/2023/07/21/43112-33p64me-highres__1_-739_416.webp)
Катерина Скопина (ўнгда) ва унинг олти ёшли қизчаси Анна-Мария Лвовдан 40 км узоқликда жойлашган Ивано-Франководаги скамейкада, 3 июн. Анна-Мария бир йил давомида Россия томонидан босиб олинган ҳудудда бўлган. У ерда Владимир Путинни «Вова амаки» деб чақиришни ўрганган ва унинг «дунё президенти» эканига ишонган. [Юрий Дьячишин/AFP]
«Телефонда суҳбатлашар эканмиз, у мендан Вова амаки (Владимирнинг қисқартмаси) кимлигини ва нега у бутун дунёнинг президенти эканлигини сўради.»
Президентнинг болалар ҳуқуқлари бўйича собиқ комиссари Николай Кулебанинг сўзларига кўра, Анна-Мария каби 1,5 миллионга яқин украиналик болалар 2014 йилдан бери Россияда ёки унинг назорати остидаги ҳудудларда қолиб кетишган.
Ўша йилнинг ўзида Россия қўлловидаги бўлгинчилар Шарқий Украинадаги катта ҳудудларини эгаллаб олишди ва кейинчалик уларнинг назорати остидаги тинч аҳолига паспортлар тарқатишди.
Руслар Анна-Мария каби, бу болаларнинг онгини заҳарлайдилар. Кўпчилик Москва назорати остида қолишни истайди, дейди бундай болаларни қайтаришга ҳаракат қилаётган «Украинани қутқаринг» хайрия ташкилотига асос солган Кулеба.
«Украинадан нафратланиш»
Кўпчилик «аллақачон Россия фуқаролигини олган, онги заҳарланган, Украинани ёмон кўрадиган ёшлар», деди у.
Халқаро жиноий суд бу йил Путинни ва Россиянинг болалар ҳуқуқлари бўйича омбудсманини ҳибсга олишга ордер берган. Омбудсман вояга етмаганларни Россияга олиб ўтишда содир этилган қонунбузарликларни инкор этган.
Украина армияси қўмондонининг руҳий-маънавий ёрдам бўйича ўринбосари Скопина май ойида Россия билан музокаралар олиб борувчи Украина расмийларининг ёрдами билан қизини қайтариб олган.
AFP мухбири ташриф буюрганида Анна-Мария отаси билан боғда хурсанд бўлиб футбол ўйнаётган эди. У онасидан рус тилида кейинроқ қаёққа кетишларини сўради.
Қиз украинча гапиришни унча истамай қолган, деб тушунтирди онаси.
«Баъзан у: «Украинча гапиргим келмаяпти, келинглар, русча гаплашамиз», деб айтади».
Бу тенденция ишғол қилинган ҳудудларда сақланаётган болалар орасидаги янада кенгроқ тенденцияни акс эттиради, дейди Кулеба.
«Россиянинг асосий мақсади – бу болаларни руслаштириш, украинларга хос миллий ўзлигини йўқ қилиш, қолаверса, Украинага нисбатан нафрат уйғотиш», деди у AFPга.
«Булар фақат меҳрибонлик уйларидан ўғирлаб кетилган ёки ота-онаси руслар тарафидан ўлдирган болалар эмас. Бу ҳозирда ишғол қилинган ёки уруш кетаётган ҳудудлардаги барча болаларга тааллуқли.»
Оқибатда «кўп болалар Украинага қайтишни истамай қолган», деди Кулеба.
«Юз минглаб болалар аллақачон Россия фуқаролигини қабул қилиб, Россия уларни қутқарган нажоткор ва у ерда қолиш яхшироқ деган фикрга рози бўлишди».
«Биз олиб келган барча болалар, лагерлар ёки рус мактабларида бўлганлар, биринчи навбатда, Украина давлат эмаслигини айтишади – руслар уларга шундай деб ўргатишган».
Улар «бу ҳудуд яқинда Россияники бўлишини, бу ерда уларни ўлдириш учун келган террорчи-нацистлар яшашини айтишади», деб қўшимча қилди у.
«Евровидение қўшиғи»
Скопина ва унинг турмуш ўртоғи Мариуполдаги шиддатли жангларда асирга олинган, якунда Россия шаҳар ва унинг атрофидаги ҳудудларни ўз назоратига олган.
Анна-Марияни 60 км узоқликдаги қишлоққа – бобоси ва бувисининг олдига юборишган.
Бобоси ва бувиси ота-онасининг уни ғарбий Украинадаги қариндошлари олдидаги хавфсиз жойга олиб бориш ҳақидаги илтимосини бажармасликни афзал кўрди, деди қизчанинг онаси.
AFP Анна-Мариянинг бобоси ва бувиси билан боғлана олмаган.
Скопинанинг сўзларига кўра, асирликдан озод бўлгач, у қайнона-қайнотаси билан Анна-Мария украиналикми ёки йўқми, деган масалада тортишиб қолган.
«Қайнонам телефон орқали суҳбатда менга 2014 йилдан сўнг Донецк ва Луганск вилоятларида туғилган болалар россиялик эканлигини айтди», деди у Анна-Мариянинг Украинада туғилгани ҳақидаги гувоҳномаси борлигига қарамай.
Украинанинг инсон ҳуқуқлари бўйича комиссари Дмитрий Лубинец воситачилигида олиб борилган узоқ музокаралардан сўнг, Скопина Латвиянинг Россия билан чегарасига борган, у ерда қайнонаси Анна-Марияни рус аскарлари ҳамроҳлигида олиб чиққунича саккиз соат кутган.
Улар Скопинага қизи уни таниса, қайтариб олиши мумкинлигини айтишган, унинг бахтига қизча онасини таниган.
Оила аъзолари боланинг бобоси ва бувиси томонидан ноқонуний ушлангани ёки ўғирлаб кетилгани бўйича суд жараёнини бошлашган ва Скопина энди улар билан гаплашмаяпти.
Скопинага кўра, унинг қизалоғи Украина назоратида бўлган ҳудуддаги ҳаётга жуда тез кўниккан.
«Эртаси куни Анна-Мария «Стефанияни» ёдлаб олиб айтиб юрганди», деди Скопина ўтган йили «Евровидение» танловида ғолиб бўлган украинча қўшиқни назарда тутиб.
«Болаларга ҳеч нимага ўргатишимиз шарт эмас. Улар ўзлари тушунишади.»
