Qozogʻistonda ID gumondorlarining qoʻlga olinishi guruhning hamon faol ekanligini koʻrsatmoqda

OLMAOTA – Soha mutaxassislariga koʻra, yaqinda Qozogʻistonda “Islom davlati” (ID) izdoshlarining hibsga olinishi – guruh zaiflashib qolganiga qaramay, mamlakatda faol harakat qilayotganidan dalolat beradi.

Milliy xavfsizlik qoʻmitasi (KNB) 15-mart kungi bayonotida ID tarafdorlaridan biri hibsga olinganini aytgan.

13-mart kuni hibsga olingan shaxs Navroʻz bayramini nishonlash chogʻida terakt uyushtirishni rejalaganlikda gumon qilinmoqda, deyiladi KNB bayonotida.

“Tergov davomida gumonlanuvchining turar joyidan ikkita granata musodara qilindi”, deb xabar bergan KNB.

Bu shaxs teraktni rejalashtirish va moliyalashtirishda ayblanmoqda, deyiladi bayonotda.

Yanvar oyi boshida KNB Taraz va Qaragʻandada ID izdoshlaridan deb gumon qilingan yana besh kishini qoʻlga oldi. Ular terrorchi guruhga rahbarlik, terrorizmni targʻib qilish va teraktlar rejalashtirishda ayblangan.

Strategiyalarning oʻzgarishi

Deradikalizatsiya boʻyicha chimkentlik mutaxassis va dinshunos Asqar Kajioglining soʻzlariga koʻra, garchi ID jiddiy zarbaga uchragan boʻlsa-da, uning mamlakatdagi faoliyati butunlay barham topmagan – hibslar shundan dalolat bermoqda.

Umuman olganda, holati zaiflashgani sababli ID oʻz faoliyatining boshida qoʻllagan usulga – partizanlar urushi olib borishga oʻtdi, dedi Kajiogli.

Uning soʻzlariga koʻra, ID tarafdorlari “turli mamlakatlar boʻylab tarqalib, oʻsha yerda oʻz qoʻporuvchilik harakatlarini boshlamoqda”.

Ular “jangarilikka yollash, ekstremistik adabiyotlar tarqatish, oʻq-dori zahiralarini gʻamlash va noqonuniy yoʻllar orqali oʻz faoliyatini moliyalashtirish” bilan shugʻullanmoqda, dedi u.

Yevroosiyoning qoq markazida joylashgani sababli, Qozogʻiston ID safiga yollovchilar uchun jozibador hududga aylangan, shu bois ham mamlakatda guruhning maxfiy yacheykalari faollashishi mumkin, dedi Kajiogli.

Nur-Sultondagi Geosiyosiy tadqiqotlar instituti direktori Asilbek Izbairovning tasdiqlashicha, ID markazlashgan tashkilot oʻlaroq yoʻq qilingan boʻlsa-da, uning panjalari hali tirik.

“Masalan, DAISH Afgʻonistonda faol harakat qilmoqda”, dedi u terrorchi guruhning boshqa nomini tilga olib.

“U Xuroson viloyatini tuzishga muvaffaq boʻldi”, dedi u IDning Pokiston va Afgʻonistondagi shoʻbasini nazarda tutib. “Biz uning gʻoyalari hali ham toʻliq yoʻq qilinmaganini anglashimiz kerak. DAISHning maxfiy guruhlari Gʻarb mamlakatlarida faoliyatini davom ettirmoqda.”

Dunyo boʻylab faollashayotgan guruh izdoshlari teraktlarni amalga oshirishga harakat qiladi, deb qoʻshimcha qildi u.

Ongni zaharlash yoʻlidagi qatʼiylik

“Muammo odamlarning hanuzgacha ID mafkurasi – takfirizmga sodiqligida”, deydi Al-Farobiy nomidagi Qozogʻiston milliy universitetining dinshunoslik fakulteti doktoranti, olmaotalik Yerlan Dosmagambetov.

“Va bu mafkura asosida terrorchilik tashkiloti izdoshlari yetishib chiqadi”, deb qoʻshimcha qildi u.

Ular “bu qarashlardan qiyinchilik bilan voz kechadilar, chunki bu qarashlar asosida buyuk maqsad uchun toʻgʻri yoʻldan borayotganlariga ishonadilar. Odamni bu gʻoyalardan xalos qilish uchun yuqori malakali mutaxassislarning koʻp yillik mashaqqatli mehnati talab qilinishi mumkin.”

Bu mafkura odamlar ichida yashar ekan, ular ID safiga yollovchilar taʼsiriga tushish, teraktlar sodir etish va olingan har qanday koʻrsatmalarni bajarishda davom etaveradilar, dedi Dosmagambetov.

“Eng avvalo, bu mafkuraga qarshi urushda gʻalaba qozonish kerak” dedi u.