Qirgʻizistonda mamlakatni Rossiyaga qoʻshilishga chaqirayotgan siyosatchilarga qarshi norozilik namoyishi oʻtkazildi

BIShKEK – Oʻtgan hafta oxirida yuzlab qirgʻizlar oʻz mamlakati suverenitetini himoyalash va Qirgʻizistonni Rossiyaga qoʻshilishga chaqirgan ayrim siyosatchilarning bayonotlarini qoralash uchun Bishkekka yigʻildilar.

Bu bayonotlar oʻz mamlakatining Sovet Ittifoqidan mustaqilligini qadrlaydigan va 2014-yilda Rossiya qoʻshinlarining Qrimni noqonuniy ravishda egallab olganidan hayratga tushgan qirgʻizlarning taʼbirini xira qildi.

Bunday gʻoya tabiiy resurslarga boy Qozogʻiston uchun ham durust emas, sababi u amalga oshgan taqdirda Qozogʻiston Rossiyaning turli hududlari orasida qolib ketgan boʻlar edi. Qirgʻiziston Rossiya bilan chegaradosh emas.

27-sentabr kuni ijtimoiy tarmoqlar foydalanuvchilari yakshanba (4-oktabr) kuni boʻlib oʻtadigan parlament saylovlari oldidan tinch namoyish oʻtkazdilar, deb xabar beradi 24.kg nashri.

Norozilik namoyishi yaqinda Qirgʻiziston parlamenti deputati Marat Amanqulovning 2019-yili Moskvada soʻzlagan nutqining videotasviri Facebook ijtimoiy tarmogʻida chop etilishi ortidan oʻtkazilgan. Videolavhada u qariyb 30 yil davom etgan mustaqillikdan soʻng Qirgʻiziston Rossiya bilan integratsiyalashishi kerakligi haqida soʻzlagan.

Prezident Sooronbay Jeyenbekovga sodiq deb koʻriladigan “Birimdik” (Birlik) partiyasi rahbari Amanqulov prezidentning ukasi va parlament sobiq spikeri Asilbek Jeyenbekovni parlamentga nomzodlar safiga qoʻshgan, deb xabar beradi AFP.

Uning partiyasi mamlakatni “Yevroosiyolashuv”ga qaytarishni maqsad qilgan, deydi Amanqulov videolavhada Rossiya prezidenti Vladimir Putin va uning atrofidagilar tomonidan ommalashtirilgan atamani qoʻllab.

“Oʻttiz yillik mustaqillik bizga aqlimizni yigʻib, qaytish vaqti kelganini koʻrsatdi”, dedi Amanqulov. “Bizning ildizlarimiz bir. Yevrosiyoda uning butun hududi boʻylab birlashgan davlatgina suveren boʻlishi mumkin”.

“Biz birlashib, integratsiyalashishimiz zarur. Erkin yashash yaxshi, lekin uyga qaytish vaqti keldi.”

“Qirgʻizistondan qoʻlingni tort”

26-sentabr kuni Amanqulov oʻziga qoʻyilgan ayblovlarni rad etar ekan, Moskvada nosiyosiy tadbirda soʻzlaganini aytdi.

Aytish kerakki, joriy yil boshida Putin Kremlning postsovet respublikalarni Moskva nazoratiga qaytarish haqidagi tasavvurini bayon qilgan edi.

19-aprel kuni Putin Sovet Ittifoqini tiklashning “afzalliklari” haqida soʻzlagan.

“Oʻtmishning fobiyalari, Sovet ittifoqi va imperiyasining tiklanishiga oid qoʻrquvlarni yengib, birlashish hamma uchun manfaatli ekanligi haqidagi tushuncha oʻzi uchun muqarrar yoʻl ochib bormoqda”, degan edi u “Rossiya-1” davlat telekanali efirida.

Putin va Amanqulovning bunday bayonotlari Qirgʻiziston fuqarolarini gʻazabini qoʻzgʻagan, ularning aksari Amanqulovni Kremlning qoʻgʻirchogʻi deb atab, uni xoinlikda ayblamoqdalar.

Bishkekdagi norozilik namoyishiga chiqqanlar “Mustaqil Qirgʻiziston tarafdorimiz”, “Yoʻqolsin xoinlar”, “Qirgʻiziston mustaqil boʻlib qoladi” va “Qirgʻizistondan qoʻlingni tort” degan shiorlarni ushlab turishgan.

Qirgʻizistondagi mustaqillik va soʻz erkinligi bebaho neʼmat, fuqarolar ular uchun kurashishi kerak, dedi Bishkek markaziy maydonidagi namoyishchilar rahbari.

“Mamlakatimiz Sovet Ittifoqidan mustaqil boʻlganidan soʻng oʻtgan 30 yil ichida yangi, ozod qirgʻizistonlik dunyoga keldi. Biz endi aslo tiz choʻkmaymiz”, dedi u.

“Mustaqil Qirgʻiziston” nomi bilan tanilgan Facebook guruhi aʼzosi, bishkeklik Qunduz Akmatova Omonqulovga ishora qilib, Qirgʻizistonning Rossiyaga qoʻshilishini qoʻllab-quvvatlovchi siyosatchilarni laganbardorlar deb atadi.

“Ular Putinning nogʻorasiga oʻynamoqda. Biz 70 yildan koʻproq vaqt Sovet Ittifoqi deb atalgan bu botqoqqa botib yashadik [1917-1991]. Yana qancha chidash mumkin? Mamlakatimizga laganbardorlar emas, balki haqiqiy islohotchilar kerak”, deb yozgan Akmatova.

Tahlilchilarga koʻra, Qirgʻiziston suverenitetining himoyasiga bagʻishlangan namoyish mamlakat siyosiy hayotida yuz berayotgan zamonaviy tendensiyalarni aks ettiradi.

“Namoyish milliy suverenitet gʻoyasi, uning davlatchilik va siyosiy taqdirni mustaqil belgilash asosi sifatidagi inkor etilmas qimmati va ahamiyati, ayniqsa qirgʻiz siyosatchilarining yangi avlodi orasida tobora ommalashib, mustahkamlanib borayotgani bilan ramziy maʼno kasb etdi”, deydi bishkeklik siyosiy tahlilchi Askat Dukenbayev.

Dukenbayev yaqinda oʻtgan namoyish “Qirgʻiziston siyosiy hayotida burilish nuqtasi” boʻlishiga umid bildirdi.

“Mamlakatdagi taniqli siyosiy arboblarning bu kabi bayonotlari, avvalambor, siyosatchilarning oʻzlari uchun achinarli, zero bunday bayonotlardan keyin ular Putinning Qirgʻizistondagi taʼsiri xizmatkorlariga oʻxshab qolmoqdalar”, deb qoʻshimcha qildi u.

Rossiyaning aralashuvi

Amanqulovning Qirgʻizistonning Rossiya bilan qoʻshilishi haqidagi provokatsion bayonotlariga boshqa qirgʻiz siyosatchilari ham munosabat bildirishgan.

Qirgʻiziston va Rossiyaning birlashuvi masalasi Qirgʻizistonda va Rossiyadagi qirgʻiz diasporasi orasida muhokama qilinmoqda, degan edi Qirgʻizistonning Rossiyadagi sobiq elchisi Raimqul Attokurov 12-sentabr kuni Pravda.ru internet-nashriga intervyusida.

“Birga boʻlish – tarixan taqdirimizda bor. Belorus doʻstlarimiz bilan sodir boʻlayotgan voqealardan aytish mumkinki, xalqaro strategik obyektivlik shuni taqozo etmoqda”, dedi Attokurov.

Moskvadagi qirgʻiz diasporasi tashkiloti – “Qirgʻiz birimdigi” (Qirgʻiz birdamligi) raisi Abdugʻani Shakirov darhol Attokurovning bayonotini rad etgan.

“Qirgʻiz Birimdigi”da vatanimizning boshqa mamlakat tarkibiga kirishi haqida hech qanday munozaralar boʻlmagan va boʻlishi ham mumkin emas. Biz Raimqul Attokurov Rossiyada yashayotgan qirgʻizlar nomidan bu mavzuda gapirishga haqli emas, deb hisoblaymiz, dedi Shakirov 14-sentabr kuni 24.kg nashriga.

“U Qirgʻiziston suverenitetini qadrlashi kerak”, dedi Shakirov.

Attokurov bir necha kundan keyin Ozod Yevropa/Ozodlik radiosining qirgʻiz xizmatiga bergan intervyusida Rossiya nashri uning soʻzlarini buzib talqin qilganini aytgan.

“Ehtimol, ularning (rossiyalik jurnalistlarning) oʻz maqsadlari va manfaatlari bordir”, dedi Attokurov.

Ayrim siyosatchilarga koʻra, Qirgʻiziston va Rossiyaning ehtimoliy birlashuviga oid bu ikki bayonot oʻrtasida bogʻliqlik boʻlishi mumkin.

“Bir Bol” (Bir boʻl) partiyasi aʼzosi, Qirgʻiziston Respublikasining investitsiyalarni himoyalash va ragʻbatlantirish agentligining sobiq direktori Esen Moʻminkulov qirgʻiz siyosatchilarining soʻnggi provokatsion bayonotlari Rossiya razvedkasining saʼy-harakatlari mahsuli ekaniga ishonishini aytgan.

“Mamlakatimiz mustaqilligi siyosatchilarga emas, xalqqa tegishli”, dedi u.