Rossiyaning Ukrainaga bosqinini kuzatayotgan oʻzbeklar Markaziy Osiyo keyingi nishon boʻlishi mumkinligi haqida ogohlantirmoqda

TOSHKENT – Ukrainadagi inqirozga oʻz koʻzlari bilan guvoh boʻlib turgan oʻzbekistonlik tahlilchilar Kremlning navbatdagi tajovuzi ularning mamlakatida yuz berishini mumkinligi haqida ogohlantirmoqda.

Moskva oʻz talablarini kuchaytirib, urush tahdidini avj oldirishi ortidan chorshanba (23-fevral) kuni Ukraina zaxiradagi harbiy xizmatchilarni safarbar qildi va oʻz fuqarolarini Rossiya hududini tark etishga chaqirdi.

Chorshanba kuni Moskva Kiyevdan oʻz diplomatlarini evakuatsiya qilgan.

Seshanba kuni prezident Vladimir Putin Rossiya qurolli kuchlari Ukraina sharqida joylashgan boʻlginchilar nazoratidagi Donetsk va Lugansk viloyatlari mustaqilligini tan olish bilan ularni bosib olishga yoʻl ochgan.

Bunga javoban Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Ukrainaning 200 mingdan ortiq zaxiradagi askarlari oʻz boʻlinmalariga qaytish haqida chaqiruv olishlarini aytib oʻtdi.

Ukraina xavfsizlik kengashi chorshanba kuni mamlakatda favqulodda holat eʼlon qilish haqida qaror chiqargan boʻlib, bu chora parlament tomonidan rasman tasdiqlanishi kerak.

Bu orada Moskvaga nisbatan davom etayotgan kuchli xalqaro bosimga qaramay, inqiroz tobora kuchayib borar ekan, Ukraina Rossiyada yashayotgan deyarli uch million fuqarosini Rossiyani tark etishga chaqirdi.

Ukrainaning Rossiya, Belarus va Rossiya bosib olgan Qrim bilan chegarasi, shuningdek Qora dengizdagi jangovar kemalarida Rossiya 150-190 ming askar joylashtirgan, deb xabar bergan Gʻarb hukumatlari.

NATO rahbari Yyens Stoltenbergga koʻra, Moskva “Ukrainaga keng miqyosli hujumni rejalashda davom etayotgani” haqida alyansda “barcha dalillar” bor.

Avtoritar gʻoyalar

Bir necha ming kilometr uzoqlikdagi Oʻzbekiston 16-fevral kuni Toshkentda Ukraina birdamlik kunini nishonladi.

Tadbirni Ukraina elchixonasi va LED SSP Media Co. tashkillashtirgan.

14-fevral kuni Zelenskiy Ukrainadagi barcha shaharlar va qishloqlarni 16-fevral kuni Ukraina bayrogʻini osish va ertalab butun mamlakat milliy madhiyani kuylashga chaqirdi.

Oʻzbekistonda Ukraina bayrogʻi va ukrain va oʻzbek tillaridagi tabrik 17 qavatli Oʻzbekiston mehmonxonasi fasadidagi chiroqlar bilan yoritilgan ekranda joylashtirildi.

Oʻzbekistonda hech kim Ukraina va Rossiya oʻrtasida ochiq nizo boʻlishini istamaydi, deydi kuzatuvchilar.

Ukraina va Rossiya 2014-yildan beri urush holatida, deydi toshkentlik siyosiy tahlilchi Farhod Mirzaboyev.

Oʻshanday Kreml Qrimni bosib olganidan keyin Ukraina Rossiya bilan har qanday iqtisodiy va boshqa aloqalarini uzishi kerak edi, deydi Mirzaboyev.

Ammo, u bunday qilmadi, natijada Krmel tajovuzkorroq siyosat olib borishga oʻtdi, deydi u.

“2014-yilda Ukraina tajovuzni boshidan kechirdi. Nega MDHning boshqa davlatlari, jumladan, Oʻzbekiston ham buning ularga aloqasi yoʻqdek, sukut saqlaydilar?”

“Bu sharmandalik va qoʻrqoqlik. Axir tajovuzkor [Rossiya] ularni ham nishonga oladi, yaxshilikcha boʻlmasa, yomonlikcha – hozirda Ukraina bilan boʻlayotgani kabi”, dedi Mirzaboyev.

“Evropadagi urush oqibatlari Oʻzbekiston va boshqa Markaziy Osiyo davlatlari uchun salbiy boʻladi. Ular ikki yoʻldan birini tanlashi kerak: bu ishlarga aralashmay, tajovuzkorlarning soqov ittifoqchisi boʻlishda davom etish yoki Rossiyaning xatti-harakatlarini qoralab, uning navbatdagi nishoniga aylanish”, deb qoʻshimcha qildi Mirzaboyev.

Rossiya Ukrainaning Moskvaga nisbatan tanqidiy munosabatdagi Gʻarbga qoʻshilish niyatiga xayrixoh emas, deydi toshkentlik siyosatshunos Kamoliddin Rabbimov.

Oʻz navbatida Ukraina Moskva va uning avtoritar gʻoyalaridan himoyalanish uchun imkon qadar tezroq Gʻarb davlatlariga qoʻshilishni istamoqda, deb qoʻshimcha qildi u.

“Agar Moskvada chinakam harbiy operatsiya va ishgʻol qilish imkoniyati boʻlsa, Kreml albatta undan foydalanadi”, deydi Ukrainadagi vaziyat mavzusida Karvonsaroy bilan suhbatda boʻlgan Rabbimov.

Ukrainadagiga oʻxshash holat NATOga qoʻshilgan Boltiqboʻyi davlatlaridan tashqari barcha sobiq sovet respublikalarida roʻy berishi mumkin, dedi Rabbimov.

Yangi sanksiyalar

Boshqa tahlilchilar Kremlning xorijdagi oʻzbeklarga nisbatan tajovuzi oqibatlarini kuzatmoqdalar.

AQSH prezidenti Jo Bayden seshanba kuni Ukrainaga bostirib kira “boshlagan” Rossiyaga qarshi yangi qatʼiy sanksiyalarni eʼlon qilar ekan, ammo urushning oldini olishga hali vaqt borligini aytdi.

Baydenning bayonoti Buyuk Britaniya va Yevropa Ittifoqi tomonidan eʼlon qilingan sanksiyalar toʻlqini ortidan yangragan. Germaniya Rossiyadan keluvchi “Shimoliy oqim-2” gaz quvurini sertifikatlashni toʻxtatganini eʼlon qildi.

Chorshanba kuni ertalab Yaponiya va Avstraliya ham shunday yoʻl tutib, Ukrainaga qarshi tajovuzga aloqador shaxslar va Moskvaga nisbatan oʻzlarining qatʼiy sanksiyalarini eʼlon qildilar.

Rossiyaning “Irqchilik va ksenofobiyadan xoli davlat” huquqbon guruhi rahbari, oʻzbekistonlik Baxrom Ismoilovning fikricha, Rossiya va Ukraina oʻrtasidagi mojaro tufayli rublning qadri pasayadi, yangi sanksiyalar joriy qilinishi va umumiy iqtisodiy inqiroz mehnat migrantlarining daromadiga jiddiy taʼsir qiladi.

“Rossiya viloyatlarida xorijlik ishchilarni yollashga oid yangi taqiqlar va ksenofobiya kuchayishini kutish mumkin”, dedi Ismoilov Karvonsaroyga.

“Ishsiz qolib, tirikchilik vositasidan mahrum boʻladigan migrantlar orasida mayda va oʻrta jinoyatchilik darajasi oshadi”, dedi u.