Rossiya oligarxlari va fuqarolarining noroziligi Putinning kelajagiga soya solmoqda

MOSKVA – Oligarxlar, muxolifat aʼzolari va oddiy fuqarolar Ukrainaga bostirib kirish qarorini qoralashda davom etar ekan, mamlakat ichida Rossiya prezidenti Vladimir Putinga nisbatan bosim kuchayib bormoqda.

Qamoqdagi Kreml tanqidchisi Aleksey Navalniy rossiyaliklarni Ukrainaga bostirib kirishga qarshi norozilik bildirishga chaqirishi ortidan chorshanba (2-mart) kuni Moskva va Sankt-Peterburgda urushga qarshi namoyishlarning oʻnlab ishtirokchilari hibsga olingan.

Navalniy harbiy hujumga qarshi har kuni miting oʻtkazishga chaqirar ekan, Rossiya “xavotirdagi qoʻrqoqlar xalqi” boʻlmasligi kerakligini aytib, Putinni “aqldan ozgan mitti shoh” deb ataganidan bir necha soat oʻtib namoyishchilar koʻchalarga chiqqan.

Kreml yaqinidagi Qizil maydonni yopgan kuch ishlatar organlar Moskvada ovoz kuchaytirgichlar odamlarni toʻplanishga chaqirilayotgan mahal yigʻilganlardan kamida yetti kishini hibsga oldi.

AFP muxbirining soʻzlariga koʻra, politsiya “Urushga yoʻq!” deb baqirgan qizil paltoli ayolni mikroavtobusga solib olib ketgan.

“Yuz berayotgan voqealarni koʻra turib, hech narsa qila olmaslik azobli”, dedi 17 yashar oʻgʻli bilan hibsga olinishidan avval AFP bilan suhbatda boʻlgan ellik yoshlardagi erkak.

Voqea joyida boʻlgan AFP muxbiriga koʻra, Putin tugʻilgan shahar – Sankt-Peterburg politsiyasi namoyishchilarni kuch bilan tarqatib yuborib, 100 ga yaqin kishini hibsga olgan.

“Men uyda qola olmadim. Bu urushni toʻxtatish kerak”, dedi 21 yoshli Sankt-Peterburglik talaba Anton Kislov AFPga.

“OVD-Info” mustaqil kuzatuv guruhi Rossiyada 24-fevral kuni Moskvaning Ukrainaga bostirib kirishi munosabati bilan boshlangan namoyishlarda jami 7000 dan ortiq odam hibsga olinganini aytdi.

Shu bilan birga, payshanba kuni 7 mingga yaqin rossiyalik olimlar, matematiklar va akademiklar Putinga uning Ukrainadagi urushiga “qatʼiy” norozilik bildirilgan ochiq xatni imzoladilar.

Namoyishchilar va Rossiya urushini oshkora tanqid qiluvchilar, Rossiya hukumati soʻnggi yillarda hukumatni tanqid qilgan fuqarolarni nishonga olishga ruxsat beruvchi qonunni qabul qilganidan keyin jarima yoki qamoq jazosi muqarrar boʻlgan jiddiy xavf ostida qolganlar.

2021-yil boshida Navalniy 2020-yilda Kremlni ayblagan “Novichok” asabni falajlovchi modda hujumi bilan nishonga olinganidan keyin Putinga qarshi soʻnggi yillardagi eng yirik norozilik namoyishlariga yetakchilik qilgan edi.

Hozir u eski firibgarlik ayblari bilan Moskva yaqinida qamoq jazosini oʻtamoqda.

“Men hammani koʻchaga chiqishga va tinchlik uchun kurashishga chaqiraman,” dedi u chorshanba kuni Facebook sahifasida eʼlon qilingan bayonotda va rossiyaliklarni qamoqqa tushishdan qoʻrqmaslikka chaqirdi.

“Agar urushning oldini olish uchun qamoqxonalar va politsiya mashinalari toʻldirishimiz kerak boʻlsa, biz qamoqxonalar va politsiya mashinalarini toʻldiramiz.”

“Hamma narsaning bahosi bor va endi, 2022-yilning bahorida biz bu narxni toʻlashimiz kerak.”

Navalniy Rossiya qoʻshinlarining Ukrainaga hujum qilishiga ruxsat bergan Rossiya va Belarus xalqini ish kunlari soat 19:00 da, dam olish va bayram kunlari esa soat 14:00 da bosh maydonlarda namoyish oʻtkazishga chaqirdi.

U Putinni Ukrainaga bosqinini oqlash uchun “soxta tarixiy uydirmadan” foydalanishda aybladi.

“100 yil oldingi [Rossiya inqilobiga oid] voqealar haqidagi soxta tarixiy uydirma ruslar uchun ukrainaliklarni, oʻzlarini himoya qilganlar esa ruslarni oʻldirish uchun bahonaga aylanganini kuzata olmayman, istamayman va jim turmayman”, dedi u.

“Putin – Rossiya emas”.

Oligarxlar gapirishni boshladilar

Rus oligarxlari norozilik kuchayib borayotganining belgisi sifatida Moskva va Putinga qarshi chiqishdi.

Hukumatlar tobora kuchayib borayotgan jazo sanktsiyalari bilan Rossiya iqtisodiga bosimni kuchaytirar ekan, jahon poytaxtlari ham Moskvaning badavlat elitasi va uning xorijdagi aktivlariga eʼtibor qaratmoqda, tahlilchilar buni Putin hokimiyatini kuchsizlantirish usuli deb bilishadi.

Rossiyalik magnat Oleg Deripaska dushanba kuni mamlakat iqtisodiyoti Moskvaning Ukrainaga hujumi tufayli Gʻarb sanktsiyalari taʼsirida qolgani sababli “ushbu davlat kapitalizmini” tugatish va siyosatni oʻzgartirish vaqti kelganini aytdi.

U Telegram ilovasida “Iqtisodiy siyosatni oʻzgartirish kerak; bu davlat kapitalizmiga barham berish kerak”, dedi va rasmiylardan yaqin uch oy ichida iqtisodiyot bilan nima boʻlishi haqida “tushuntirish” talab qildi.

“Agar bu haqiqiy inqiroz boʻlsa, unda bizga bir nechta ahmoqona taqdimotlar bilan xayolparastlar emas, balki haqiqiy inqiroz menejerlari kerak”, dedi u.

“2014-yildan farqli oʻlaroq, hozir bu masalada berkinib oʻtirish yaramaydi”, dedi Deripaska Moskvaning Ukrainaning Qrim yarimorolini anneksiya qilingani va keyinchalik Gʻarb sanktsiyalarining joriy etilganini nazarda tutib.

Rossiya va Ukrainada oʻz xoldinglariga ega boʻlgan tadbirkor Mixail Fridman oʻzining LetterOne xususiy sarmoya kompaniyasi xodimlariga “urush hech qachon javob boʻla olmasligini” aytdi va “qon toʻkilishini” toʻxtatishga chaqirdi, deb bayonot berdi kompaniya yakshanba kuni.

“Men ukrain va rus xalqlariga qattiq bogʻlanib qolganman va hozirgi mojaroni ikkovi uchun ham fojia deb bilaman”, deb yozadi u. “Ushbu inqiroz insonlar hayotiga zomin boʻladi va yuzlab yillar davomida birodar boʻlgan ikki xalqqa ziyon yetkazadi.”

“Men siyosiy bayonotlar bermayman, men Rossiya va Ukrainadagi koʻp minglab xodimlarim oldidagi masʼuliyatli tadbirkorman”, dedi u.

“Men faqat qon toʻkilishning toʻxtashini astoydil orzu qilganlar qatoriga qoʻshila olaman. Ishonchim komilki, sheriklarim ham mening nuqtai nazarimni qoʻllab-quvvatlaydilar”, deya xulosa qildi u.

Seshanba kuni Fridman oʻzi aktsiyador boʻlgan Yevropa guruhlaridan, jumladan, LetterOne guruhidan chiqdi, ammo u Putin bilan qandaydir “moliyaviy yoki siyosiy aloqalar” borligini rad etdi.

Yana bir milliarder, bankir Oleg Tinkov toʻgʻridan-toʻgʻri urushga qarshi chiqdi.

“Ukrainada har kuni begunoh odamlar oʻlmoqda; bu aqlga sigʻmaydi va qabul qilib boʻlmaydi!”, dedi u Instagramda dushanba kuni.

“Davlatlar urushga emas, odamlarni davolashga, saraton kasalligini yengish uchun tadqiqotlarga pul sarflashi kerak. Biz bu urushga qarshimiz!”

KleptoCapture ishchi guruhi

Deripaska ham, Fridman ham Gʻarb tomonidan sanktsiyaga tushgan rus elitasi vakilidir.

AQSH bosh prokurori Merrik Garlend chorshanba kuni “korrupsiyalashgan rus oligarxlari” va Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi uchun kiritilgan sanksiyalarni buzganlarni taʼqib qilish uchun koʻp idorali ishchi guruh ish boshlaganini eʼlon qildi.

“Adliya departamenti ushbu sanktsiyalarni buzgan jismoniy va yuridik shaxslarning aktivlarini musodara qilish uchun barcha vakolatlaridan foydalanadi”, dedi Garland KleptoCapture ishchi guruhi ishga tushirilishini eʼlon qilgan bayonotda.

“Biz jinoiy xatti-harakatlari Rossiya hukumatiga ushbu nohaq urushni davom ettirishga imkon bergan shaxslarni tergov qilish, hibsga olish va jinoiy javobgarlikka tortish borasidagi saʼy-harakatlarimizdan hech qachon ogʻmaymiz”, dedi u.

AQSH prezidenti Jo Bayden seshanba kuni rossiyalik milliarderlarni ishchi guruh “ularning yaxtalari, hashamatli kvartiralari va shaxsiy samolyotlarini topib, tortib olishi” haqida ogohlantirdi.

“Biz sizning nopok daromadlaringizni tortib olamiz”, dedi u.

Ishchi guruh Adliya departamentining oʻndan ortiq prokurorlaridan hamda boshqa huquqni muhofaza qilish organlari xodimlaridan iborat boʻladi, dedi Garland.

“Korrupsiya va sanksiyalardan qochish orqali Rossiya rejimini mustahkamlayotganlarga: biz sizni xavfsiz boshpanadan mahrum qilamiz va javobgarlikka tortamiz”, dedi Bosh prokuror oʻrinbosari Liza Monako.

“Oligarxlarni ogohlantiramiz: biz jinoiy daromadlaringizni muzlatish va tortib olish uchun barcha vositalardan foydalanamiz.”

Shuningdek, “Transneft” quvur liniyasi boshligʻi Nikolay Tokarev ham nishonga olingan; aka-uka Boris va Arkadiy Rotenberglar, ular ikkalasi ham Putin bilan xokkey oʻynaydi va davlat qurilish shartnomalaridan daromad koʻradi. Roʻyxatdagi yana bir kishi – “Rostex” rahbari Sergey Chemezov.

Rossiyalik oligarxlarga qarshi yana bir aksiyada Fransiya payshanba kuni Rossiya neft qiroli Igor Sechinga tegishli super-yaxtani qoʻlga kiritganini maʼlum qildi va oʻsha kuni Buyuk Britaniya hukumati milliarder tadbirkor Alisher Usmonov va sobiq bosh vazir oʻrinbosari Igor Shuvalovga qarshi sanksiya qoʻllashini bildirdi.